Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

 
 
Равшанов Малик Наимович
Ташкент давлат транспорт университети, «Транспорт 
логистикаси» кафедраси доценти 
 
ЎЗБЕКИСТОН ИҚТИСОДИЁТНИНГ НЕЪМАТЛАР ЯРАТИШ 
ЖАРАЁНИДА ТРАНСПОРТ ТАШКИЛ ЭТУВЧИСИНИНГ 
ЎРНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
 
Аннотация: 
Ўзбекистон транспорт тизимига кирувчи 
автомобиль, темир йўл транспорт турлари ва автомобиль йўл 
хўжалиги соҳалари ягона йўл-транспорт мажмуаси сифатида 
умумлаштирилиб, мазкур мажмуанинг иқтисодий салоҳиятидан 
фойдаланишнинг илмий-амалий муаммолари кўриб чиқилган. 
Бунда иқтисодий салоҳиятдан самарали фойдаланишнинг назарий-
услубий асослари таҳлил қилиниб, мамлакат иқтисодиёти 
даражасини оширишда транспорт мажмуасининг ўрнини баҳолаш, 
мажмуанинг ресурс салоҳиятидан самарали фойдаланишнинг 
услубий асосларини такомиллаштириш бўйича тавсиялар ишлаб 
чиқилган
Калит сўзлар:
транспорт мажмуаси, ресурс, талаб, ресурс 
сиғими, ялпи ички маҳсулот, иқтисодий салоҳият. 

---

634 
 
Ўзбекистон иқтисодиëтининг ривожланишини таъминлаш 
учун иқтисодиëтда яратилаëтган маҳсулотлар таннархини пасайти-
ришда муҳим аҳамият касб этувчи транспорт тизимининг жадал 
ривожланишига алоҳида эътибор қаратиш тақозо этилади. Транс-
порт тизимининг ривожланиши яратилаётган маҳсулот ва хиз-
матлар таннархида транспорт харажатларининг камайиши билан 
бирга миллий иқтисодиёт рақобатдошлиги ва хавфсизлигини ҳам 
таъминлайди. Бунда транспорт турлари ривожланиш суръатла-
рининг мамлакат иқтисодиëти ривожланиш суръатларига мута-
носиблигини таъминлаш муҳимдир. 2017-2021 йилларда Ўзбекис-
тон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши 
бўйича Ҳаракатлар стратегиясида “иқтисодиётни ривожлантириш 
ва либераллаштиришнинг устувор йўналишлари”да аҳамият 
берилган “йўл-транспорт инфратузилмасини янада ривожлан-
тириш, иқтисодиёт, ижтимоий соҳа, бошқарув тизимига ахборот-
коммуникация технологияларини жорий этиш” [1] тўғридан-тўғри 
хорижий инвестицияларни жалб этиш, маҳаллий хусусий секторни 
кенгайтириш ва стратегик ўсиш соҳаларини ривожлантириш 
назарда тутилган. 
Ўзбекистон Республикаси ялпи ички маҳсулоти 2020 йилга 
келиб жорий нархларда 580203,2 млрд. сўмни ташкил этиб, ундаги 
транспорт ва алоқанинг улуши 7,2 фоизга тўғри келади. Ваҳоланки, 
бу улуш 2012 йилда 11,2 фоизга тенг бўлган. Бу ҳолат ўз навбатида 
транспортнинг иқтисодиётдаги неъматлар яратиш жараёнига 
изчиллик билан кириб бораётгани ва унинг хизматига эҳтиёжнинг 
ошаётганлигидан далолат беради. 
Статистик маълумотларга қараганда қишлоқ хўжалиги, 
саноат, қурилиш ва хизматлар соҳалари 2012 йилда ЯИМ 
таркибида ўз улушлари билан етакчи ўринларни эгаллаб туриб, мос 
равишда 34,9; 19,3; ва 5,3 фоиз. 2020 йилга келиб эса улар ўз 
мавқеларини мамлакат иқтисодиётининг ноишлаб чиқариш 
соҳаларига қисман бериб, мос равишда 28,2; 28,5; 7,0 ва 36,3 
фоизга тенг бўлган (1-жадвал). Иқтисодиётда вужудга келган бу 
вазиятни хусусан чуқур таркибий ислоҳотларнинг амалга 
оширилаётгани ҳамда хизмат кўрсатишнинг инфратузилма 
сифатида ривожланаётгани билан изоҳлаш мумкин. 

---

635