Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

 
 
M.A.Qosimov. tayanch doktorant (TDTrU) 
E-mail: [e-mail]  
 
AVTOMOBILLARDA TASHILADIGAN YUKLAR HAJMINI 
ANIQLASH USULINI TAKOMILLASHTIRISH 
Kirish 
Ushbu maqolada yuk tashish faoliyatini amalga oshirayotgan 
barcha tashuvchilar va ularning tashuvlari ustidan nazorat olib 
borayotgan transport inspektorlari yuklarni hajmini kalkulyator usulida 
hisoblash va avtomatlashtirilgan tarozilar hamda raqamli texnologiyalar 
orqali aniqlash bo‘yicha mа’lumot olishlari va amaliyotda qo‘llashlari 
yoritilgan 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011 yil 26 
dekabrdagi 342 sonli “O‘zbekiston Respublikasi hududidagi avtomobil 

---

491 
yo‘llarida xavfsizlikni tа’minlash va tashkil etish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida”gi qarorining 2-ilovasida keltirilgan “Katta hajmli va og‘ir 
vaznli yuklarni avtomobil transportida tashishda harakat xavfsizligini 
tа’minlash qoidalar” shartini tа’minlash[1], O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 2018 yil 6 martdagi PQ-3589-son qarorida keltirilgan 
Avtomobilda tashishlar va yo‘l harakati xavfsizligini tа’minlash 
yuzasidan nazorat choralarining tubdan kuchaytirilishi yo‘lovchilar 
avtotransportida favqulodda vaziyatlarning oldini olish bo‘yicha 
profilaktik choralar ko‘rishni talab etadi[2]. 
 
 
Asosiy qism 
Muammoli vaziyatlardan bittasi yuk avtomobili haydovchisi 
avtomobil o‘qlariga tushadigan og‘irlikni me’yorda taqsimlashni qo‘llay 
olmasligida. Ushbu holat yuzasidan xavfli vaziyatlar yuzaga keladi. 
Birinchidan asfalt qoplamasida notekisliklar kuzatiladi. Ikkinchidan 
ortilgan yuk boshqa harakat ishtirokchilariga xavf soladi.
Xozirda ko‘plab yangi ishbilarmonlar uchun, ayniqsa, nostandart 
hajmdagi yuklarni hajmni hisoblash juda qiyin. Ushbu jarayonni qanday 
soddalashtirishni ko‘rib chiqamiz. 
Ushbu usul to‘g‘ri shakldagi yuklarga mos keladi va vaqtni tejaydi. 
Avval siz bitta paketning hajmini hisoblashingiz kerak, buning uchun siz 
bitta qutining uzunligini, kengligini va balandligini ko‘paytirishingiz 
kerak. Keyin olingan sonni qutilarning umumiy soniga ko‘paytiring. 
Masalan, balandligi 0,5 m, kengligi 0,9 m, uzunligi 0,6 m, hajmi 
0,27 m³.