Toshkent To’qimachilik va Yengil Sanoat Instituti qoshidagi akademik litsey

Yo (yoki) bog’lovchisi yolg’iz holda ham, takror holda ham

• Yo (yoki) bog’lovchisi yolg’iz holda ham, takror holda ham
• qo’llanishi mumkin. Bu bog’lovchilar yakka holda qo’llanganda
• hech qanday tinish belgisi qo’yilmaydi.
• Masalan:
• Bugun darsdan keyin yig’ilish bo’ladi yoki shanbalik uyushtiramiz.
• Yo zardo’zi to’ning to’zibmi qoldi, yo so’kildimi suvsar telpaging.
• Goh…goh, dam…dam, ba’zan…ba’zan, bir…bir ayiruv bog’lov-
• chilari takror holda qo’llaniladi va yozuvda undan oldin vergul
• qo’yiladi.
• Masalan:
• Uzoqlardan goh ko’m-ko’k o’t bosib yotgan yaylovlar ko’rinadi, goh qop-qorong’i daralar ko’zga tashlanadi.
• Bir shamol bo’ladi, bir yomg’ir yog’adi.

Ayiruv bog’ovchilari qo’shma gap qismlarini ham,

• Ayiruv bog’ovchilari qo’shma gap qismlarini ham,
• gapning uyushiq bo’laklarini ham bog’laydi.

• Qiyoslang

• Goh ashula
• eshitiladi, goh
• zalni to’ldirib
• qarsak
• yangraydi.

• Onam goh
• menga, goh
• singlimga jahl
• bilan
• qaraydi.

Inkor munosabatli bog’langan qo’shma

• Inkor munosabatli bog’langan qo’shma
• gaplarning qismlari o’zaro na inkor
• yuklamasi orqali bog’lanadi va orasiga
• vergul qo’yiladi.
• Masalan:
• Na o’zi yeydi, na birovga beradi.

Bo’lsa, esa so’zlari bog’langan qo’shma gap qismlarini bog’lab, ular o’rtasida qiyoslash va zidlash munosabati mavjudligini ifodalaydi.

• Bo’lsa, esa so’zlari qiyoslanuvchi bo’lakdan so’ng keladi:

• Tovus o’zining
• chiroyli patlarini
• ehtiyot qiladi, vijdonli
• odam esa o’zining
• sharaf-u shonini
• saqlaydi.

• Qiyoslash

• Yaxshilik obro’
• keltiradi, yomonlik
• bo’lsa zulmatga
• olib boradi.

• Zidlash

Zidlash munosabati ifodalanganda qismlarda zid ma’noli so’zlar qo’llanadi yoki qismlar bo’lishli va bo’lishsiz shakllarda zidlanadi:

• To’g’ri til tosh yoradi, egri til esa bosh yoradi.

• E’tiboringiz uchun
• TASHAKKUR