Toshkent tibbiyot akademiyasi urganch filiali lotin tili va tibbiy terminologiya fani

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI URGANCH FILIALI LOTIN TILI VA TIBBIY TERMINOLOGIYA FANI

MAVZU: Otning III turlanishi Genus Neutrum

REJA:

• 1.Otning turlanishi
• 2.Otlarning uchinchi guruhda turlanishi
• 3.Uchinchi guruhda turlanuvchi Genus Neutrum dagi otlar

Ot (nomen substantivum).Otning lug’at shakli

• Lotin tilida otlar rus tilidagi kabi uchta rodga ega:
• Genus masculinum (m) – mujskoy rod
• Genus femininum (f) – jenskiy rod
• Genus neutrum (n) – sredniy rod
• Lotin tilida otning 2 xil son shakli:
• birlik – numerus singularis (sing),
• ko’plik – numerus pluralis (pl) va 6 kelishik mavjud:

Nominativus (Nom.) – bosh kelishik – kim? nima?

• Nominativus (Nom.) – bosh kelishik – kim? nima?
• Genetivus (Gen.) – qaratqich kelishigi – kimning? nimaning?
• Dativus (Dat.) – jo’nalish kelishigi – kimga? nimaga?
• Accusativus (Acc.) – tushum kelishigi – kimni? nimani?
• Ablativus (Abl.) – o’rin-payt kelishigi – kim bilan? nima bilan? kim tomonidan?
• Vocativus (Voc.) – chiqish kelishigi (tibbiyot terminshunosligida uchramaydi)

Lotin tilida kelishik tugallanmalari bilan farq qiluvchi 5 turlanish mavjud.

• Lotin tilida kelishik tugallanmalari bilan farq qiluvchi 5 turlanish mavjud.
• Otning lug’at shakli 4 tarkibiy qismdan iborat: 1) termin bosh kelishik shakli; 2) termin qaratqich kelishikdagi tugallanmasi; 3) rod belgisi; 4) ma’nosi:

costa, ae f - qovurg’a

musculus, i m - mushak

sternum, i n - to’sh suyagi

OTNING TURLANISHI

costa, ae f - qovurg’a - I turl.

costa, ae f - qovurg’a - I turl.

nervus, i m - asab - II turl.

septum, i n - to’siq - II turl.

olecranon, i n - tirsak o’simtasi - II turl.

canalis, is m - kanal - III turl.

pars, partis f - qism - III turl.

foramen, inis n - teshik - III turl.

ductus, us m - ariq - IV turl.

cornu,us n - muguz - IV turl.

facies, ei f - yuza - V turl.

OTLARNING III TURLANISHI

• III turlanishga Gen.sing. da -is bilan tugallanuvchi uchala roddagi otlar kiradi.
• Nom.sing. da ular turlicha qo’shimchalarga ega: cortex, radix, pulmo, pes, crus, canalis, pars, dens, pulvinar.

Ko’pchilik otlarning Nom. va Gen. sing. dagi negizlari o’zaro mos kelmaydi:

• Ko’pchilik otlarning Nom. va Gen. sing. dagi negizlari o’zaro mos kelmaydi:
• Nom. cort-ex rad-ix crus pes
• Gen. cortic-is radic-is crur-is ped-is
• III turlanish otlari Nom. va Gen. sing. da bo’g’inlar soni mos kelish yoki kelmasligiga ko’ra teng va noteng bo’g’inli otlarga bo’linadi:

-es tugallanmali (V turlanish f rodidagi otlar bilan adashtirilmasin!) III turlanishdagi otlarning rodini aniqlash uchun teng yoki noteng bo’g’inlilikni inobatga olish kerak:

• -es tugallanmali (V turlanish f rodidagi otlar bilan adashtirilmasin!) III turlanishdagi otlarning rodini aniqlash uchun teng yoki noteng bo’g’inlilikni inobatga olish kerak:
• Negiz otning Gen. Sing. shaklidan -is qo’shimchasini olib tashlash orqali aniqlanadi. Ushbu negizga birlik va ko’plikdagi boshqa kelishik qo’shimchalari qo’shilishi mumkin.

III Turlanish Genus Neutrumdagi otlar

• Genus Neutrumdagi otlar bosh va qaratqich kelishikda quyidagi qo’shimchalarga ega.

Leksik Minimum

• abdomen, inis n qorin
• caput, itis n bosh
• crus, cruris n boldir; oyoqcha
• diaphragma, atis n diafragma
• glomus, eris n koptok
• hepar, atis n jigar
• occiput, itis n ensa
• tempus, oris n chakka

Istisno so’zlar

• lien, lienis m taloq
• ren, renis m buyrak

E’TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR!