Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi harbiy-tibbiyot fakulteti

D= 284 x 1,6 = 454 m
ga teng bo„ladi. Yoki ushbu formula orqali 
xarbiy xizmatchi xar birqadamini uzunligini belgilab, masofa o„lchashi mumkin.

---

385 
D= R : 4 + 0,37 unda,
D
– bir qadamni metrdagi uzunligi 
R
– odamning bo„yi, metrda 
Masalan, agar odam bo„yi 1,84 m bo„lsa, unda qadam uzunligi 
D= 1,84 : 4 + 0,37= 0,83 m. 
Ko„z bilan chamalab masofani aniqlash. 
Ko„z bilan chamalash bu biron bir asbobsiz uzoq predmetgacha bo„lgan 
masofani aniqlash demakdir. Bu eng tez masofa aniqlash usulidir. Jangovar 
holatda bu usul ko„p qo„llaniladi.
Uzoqda joylashgan predmetgacha bo„lgan masofani aniqlashda uni joydagi 
boshqa predmet bilan solishtirish lozim. Bu usul bilan masofani aniq aniqlash 
uchun ko„zni doimiy ravishda mashq qildirish zarur bo„ladi. Ko„z bilan chamalab 
ob‟ektgacha bo„lgan masofani aniqlash uchun uning o„lchovi, atrof muhitning 
keskin farqi, yorug„lik, atmosferaning tiniqligi va boshqa omillar ta‟sir 
ko„rsatadi.
Masofa yirik va alohida joylashgan ob‟ektlar kechasi yonib turgan 
chiroqlar, suv to„siqlar (havzalar bo„yicha) soylar va vodiylarda haqiqiy 
qiymatiga nisbatan kichik bo„lib ko„rinishi mumkin va aksincha, xira-shira 
qorong„ulikda bulutli va yog„ingarchilik paytida masofa uzoq ko„rinadi.
Bu usulda masofani aniq o„lchash kuzatuvchi ko„zinning qanchalik mashq 
qildirganligiga bog„lik bo„ladi. Xatolik 1 kmgacha bo„lgan masofa bo„yicha 10-
15 foiz, 1 km dan katta bo„lgan masofada 30 foizgacha bo„lishi mumkin.
Predmetlarning chiziqli va burchakli o„lchovi buyicha aniqlangan aniqligi 
predmetlarning uzunligini 5-10 foizni tashkil etadi. Bu usul bo„yicha 
predmetlargacha bo„lgan masofani aniqlash uchun quyidagi jadvalda ba‟zi bir 
predmetlar o„lchovi keltirilgan.

---

386 
3-jadval.