Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi harbiy-tibbiyot fakulteti

2-4 km/soatni
; o„rtacha past-balandlikka ega tabiiy 
joyda – 
1-2 km/soatni
; tog„li joyda – 
300-500 m/soatni 
tashkil etishi mumkin. 
Oralab chiqish mobaynida topilgan qurol va o„q-dorilar tortib olinadi, shubhali, 
shuningdek, qurshovga olish bo„linmalarining pozitsiyalariga chiqib kelgan 
shaxslar qo„lga olinadi hamda tegishli organlarga topshiriladi, qarshilik 
ko„rsatganlar esa yo„q qilinadi. Uyushqoqlik bilan tashkillashtirishgan qarshilikka 
duch kelgan vaqtda oralab chiqishni o„tkazayotgan bo„linmalarning rezervi, zarurat 
tug„ilganda esa qurshovga olishni amalga oshirayotgan bo„linmalarning rezervi 
ham jangga kiritiladi. Rezervlarni jangga kiritish dushman pozitsiyalariga qarata 
beriladigan jangovar vertolyotlarning zarbalari va artilleriya olovi bilan 
ta'minlanadi.
Aholi zich joylashgan hududlar, yashil o„tloqlar va yosh daraxtzorlarda, 
shuningdek, tabiiy joyning alohida uchastkalarida oralab chiqishni ikki marta 
o„tkazish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Bunda birinchi orlab chiqishni 
o„tkazgandan so„ng faol tarzda yolg„on ma'lumot tarqatish, shuningdek, oralab 
chiqishni o„tkazgan bo„linmalarni olib chiqib ketilgandek va qurshov halqasini olib 
tashlangandek qilib ko„rsatish bilan dushmanni mazkur hududda jangovar 
harakatlarning yakunlanganligiga ishontirish kerak. Kelgusida, bo„linmalarning 

---

240 
tezkor va qo„qqisdan bajaradigan harakatlari bilan qurshov halqasi tiklanadi hamda 
mazkur hududni ikkinchi marta oralab chiqish o„tkaziladi.
Yirik aholi punktlari va shaharlarni oralab chiqish vaqtida dushman qurolli 
tuzulmalarining ulardan hyech bir qarshiliksiz chiqib ketishiga yo„l qo„ymaslik 
maqsadlarida oralab chiqish o„tkaziladigan kun arafasidagi tunda pinhona ravishda 
ikkita qurshov halqasi yaratiladi: birinchisi – aholi punkti (shahar) chegarasidan
2-3 km
uzoqlikda, ikkinchisi – bevosita eng chekka imoratlar yonida.
Aholi punktini (shaharni) perimetri bo„yicha qurshovga olish bilan bir 
vaqtda imkoniyat darajasida undagi hukmron balandliklar hamda uning 
chekkalaridagi baland imoratlarning tomlari egallanib, bu oralab chiqish davrida 
maydonlar, ko„cha chorrahalari, asosiy ko„chalar va hovlilarni nazorat qilish 
imkonini beradi. Balandlik, tom va baland imorat chordog„ini egallayotgan 
bo„linmalarning har biri avtomatik granatomyotlar va merganlar bilan 
kuchaytiriladi.
Bunda shtat jangovar texnikasidagi motoo„qchi bo„linmalar shahar 
ichkarisidagi dushman harakatlanadigan asosiy yo„llarning barchasini to„sib 
qo„yadilar. Motoo„qchi vzvodlarga shaharning ma'lum qismini (dahasini) o„z 
ichiga olgan mas'uliyatiga biriktirilgan zonalar tayinlanadi. Jangovar guruhlarning 
(kichik guruhlarning), tanklar, artilleriya, AGS rusumidagi tirgakka o„rnatilgan 
avtomatik granatomyotlar pozitsiyalarining joylashgan joylari vzvod (vzvod taktik 
guruhi) mas'uliyatiga biriktirilgan butun uchastkada olovli nazoratni ta'minlashi 
kerak. Jangovar texnika maydon va chorrahalar hududida, bino burchaklari ortida, 
bog„lar va boshqa pana joylardagi o„t ochish pozitsiyalarni egallaydi. 
Minomyotlarning o„t ochish pozitsiyalari ularga olib keladigan yo„llar 
motoo„qchilarning o„t ochish amallari bilan himoya qilinadigan uylarning 
hovlilaridan tanlanadi. AGS rusumidagi tirgakka o„rnatilgan avtomatik 
granatomyotlar maydonlar, ko„cha (yo„l) chorrahalariga qarata va ko„chalar 
bo„ylab o„t ochish amalini olib borishni ta'minlaydigan eng baland imoratlarning 
tomlarida joylashadi.

---

241 
Mahalliy aholi orasidagi yo„qotishlarga yo„l qo„ymaslik maqsadida oralab 
chiqishni boshlash oldidan ovozli xabar berish stansiyasi orqali mahalliy aholiga 
ko„rsatib o„tilgan chiqish joylari orqali aholi punktini tark etish hamda belgilangan 
joylarda (saralab o„tkazish punktlarida) yig„ilish taklif qilinadi, ushbu yerlarda esa 
ular tekshirilib, mahalliy aholi vakilining niqobi ostida shaharni tark etishga 
urinayotgan qurolli tuzulmalarning janggarilari aniqlanadi.
Belgilangan signal bo„yicha bo„linmalar ketma-ketlik bilan binodan binoga, 
hovlidan hovliga o„tib aholi punkti (shahar) markazi tomon harakatlangan holda 
o„zlarining mas'uliyatlariga biriktirilgan uchastkalarni oralab chiqishni 
boshlaydilar.
Dushman qurolli tuzulmalarining manevrni amalga oshirish yoki shahardan 
yorib chiqishga bo„lgan barcha urinishlari shahar ichida va tashqi qurshov 
halqasida joylashgan bo„linmalarning qat'iy tarzdagi o„t ochish amallari bilan 
qarshi olinadi. Qurshovni yorib chiqqan alohida dushman guruhlarini yo„q qilish 
avvaldan tayyorlangan artilleriya olovi, tashqi qurshov halqasi bo„ylab havoda 
qo„riqchilik qilayotgan jangovar vertolyotlarning zarbalari hamda rezervlar 
tomonidan amalga oshiriladi.
Binolarda mudofaani egallagan dushmanni yo„q qilish uchun har bir 
Motoo‟qchi batalyonda tarkibi tanklar, minomyot va ognemyot raschetlari, 
artilleriya o„t ochish amallariga to„g„rilashlar kirituvchi hamda portlovchi modda 
va minalar zaxirasiga ega sapyorlar bilan kuchaytirilgan jangovar guruhdan iborat 
bo„lgan 3-4 ta hujumchi guruhlar tuziladi.