Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

Shokning klinik ko‘rinishiga ko‘ra quyidagi darajalari mavjud:
I daraja – umumiy ahvoli o‘rtacha og‘irlikda, puls 80-100 marta, yuqori AB 90 mm 
sim ust.
II daraja – bemorning ahvoli og‘ir, pulsni tezlashishi 100-140 martagacha 
daqiqaga, AB pasayishi 90-70 mm sim. ust. 
III daraja – bemorning ahvoli juda og‘ir, puls 120-160 marta daqiqaga, AB 70-50 
mm sim ust. 
IV daraja (agoniya oldi) bemorning ahvoli juda og‘ir, puls faqatgina magistral qon 
tomirlarda paypaslanadi, maksimal AB 50 mm sim ust. yoki aniqlanmaydi. 
Travmatik shokni davolanishi patogenetik va kompleks ravishda olib borilishi 
kerak. Davolash shokning xususiyatiga bog‘lik bo‘ladi.
Shokni davolashning 
asosiy bosqichlari:
1) MNS ko‘zg‘aluvchanligini pasaytirish lozim (narkotiklar, 
antigistamin dori vositalari, novokain blokadalari, davolovchi narkoz); 2) 
gemodinamikani normallashtirish va qon hajmini to‘ldirish (poliglyukin, 
reopoliglyukin, makrodeks, albumin, jelatinol, gelafuzol, fiziologik aralashmalar); 
3) kislorod ingalyasiyasi, SUV, giperbarik oksigenatsiya. 
Kuyishdan keyingi shokda
erektil faza uzoq bo‘ladi, bemorda kuchli 
ko‘zg‘alish kuzatiladi, gemokonsentratsiya, toksemiya, buyrak faoliyatining 
buzilishi bilan kechadi. 
Elektrdan shikastlanishdan keyingi shok 
reflekslarning umumiy chuqur 
pasayishi, hushdan ketish, gemodinamikaning buzilishi kuzatiladi. Elektr toki 
ta’sirida yurak qorinchalarida fibrillyasiya bo‘ladi. Bunda markaziy nerv, tomir 
sistemalari zararlanadi. 
Sovuq urishdan keyingi shokda
faqat torpid faza bo‘ladi, harorat 30-25
0
S 
gacha 
pasayib 
ketadi, 
yurak 
faoliyatining 
buzilishi, 
gipotoniya, 
gemokonsentratsiya, plazma, yo‘qotilishi va AQH kamayishi kuzatiladi. 

---

170