Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

V) Degmin va degmitsid yordamida ishlov berish
. Bu eritmada tog‘orada 
salfetkasiz 5-7 daqiqa davomida yuviladi va steril salfetkalarda artilib quritiladi. 
G) Serigel bilan yuvish usuli.
Plenka hosil qiluvchi antiseptik hisoblanadi. 
Qo‘l terisiga 3 daqiqa davomida to‘liq ishlov beriladi.
D) AXD, AXD maxsus, evrosept yordamida ishlov berish.
Bular 
kombinirlangan antiseptiklar bo‘lib, tarkibiga etanol, efir poliol yog‘ kislotali, 
xlorgeksidin kiradi. Qo‘lga ikki marotaba 2-3 daqiqa davomida ishlov beramiz. 
Ushbu usul hozirda ko‘p davlatlarda samarali qo‘laniladigan usullardan biri 
hisoblanadi.
Operatsiya maydonini tozalash to‘rtta bosqichdan iborat: 
1.
Operatsiya maydoni antiseptik eritmalar (yod, yodanat, xlorgeksidin, 70
0
spirt, pervomur, AXD, brilyant ko‘ki) bilan markazdan periferiyaga qarab artiladi. 
2.
Steril choyshablar yozilib bo‘lgandan keyin yana antiseptik eritmalar bilan 
artiladi. 
3.
Operatsiya tugagach, operatsion jarohatni tikmasdan oldin yana antiseptik 
eritmalar bilan artiladi. 
4.
Operatsion jarohat tikib bo‘lingandan keyin yana antiseptik eritmalar bilan 
artiladi va operatsiya yarasi bog‘lanadi. 
Aseptika va antiseptikaga rioya qilish harbiy dala sharoitida ham katta rol 
o‘ynaydi. Hozirgi kunda harbiy sharoitda qo‘llash uchun ko‘p asbob- uskunalar 
maxsus qutilarda, chexollangan, sterillangan holatlarda harbiy ta’minotda qonunlar 
asosida ishlatilinmoqda. 
STERILLIKNI NAZORAT QILISh USULLARI. 
Tibbiy anjom, material va asbob uskunalarni sterilligini nazorat qilish 
albatta amalga oshirilib borilishi shart!. Bundan tashqari, asbob- uskunalarga 
sterilizatsiya oldi ishlov berish ham nazorat qilib boriladi. Sterillikni bakteriologik 
tekshirish (4-rasm) aniq usullardan biri hisoblanadi. Surtma olingandan keyin 
bakteriologik laboratoriyada olingan surtmalar turli xil muhitlarda o‘stiriladi va 3-5 
kundan keyin bakteriologik zararlanganlik natijasi ko‘riladi. Sterillikni 
bakteriologik nazorat qilish har 7-10 kunda bir marta olib boriladi.

---

41 
4-rasm.Sterillikni bakteriologik tekshirish 
Termik usullarda sterillizatsiya qilishda sterillikni fizikaviy, kimyoviy va 
biologik usul (5-rasm) orqali bevosita haroratni nazorat qilish orqali amalga 
oshirish mumkin. Avtoklavga biksni joylashtirishdan oldin 110-120
0
S xaroratda 
eriydigan kukunsimon modda saqlagan ampula joylashtiriladi. 
5-rasm. 
Fizikaviy usul 
Kimyoviy usul 
Biologik usul 
Agarda, sterilizatsiyadan keyin ampuladagi modda erigan bo‘lsa, biksdagi 
narsalarni steril deb hisoblasak bo‘ladi. Bu usul uchun benzoy kislota (120
0
S 
eriydi), rezorsin (119
0
S eriydi), antipirin (110
0
S eriydi), termoindikatordan 
foydalaniladi. Quruq bug‘li shkaflarda sterilizatsiya uchun yuqori haroratda 

---

42 
eriydigan eritmalar askorbin kislotasi (190
0
S eriydi), tiomochevina (180
0
S eriydi), 
termoindikatorlardan foydalaniladi. 
Sterilizatsiya oldi ishlovidan keyingi nazorat asbob uskunalarga ishlov 
berilib quritilganidan keyin amalga oshiriladi. Bunda asboblarda qon, yuvuvchi 
eritmalar, oksidlovchilar, xlor eritmasi, zang borligi aniqlanadi. Qon borligini 
tekshirish uchun amidopirin va azopirin sinamasi o‘tkaziladi. Yuvishda 
foydalanadigan eritmalar borligini aniqlash uchun fenolftalin va azipiram sinamasi 
o‘tkaziladi. Oksidlovchilar, xlor eritmasi, zang borligini aniqlash uchun ham 
azipiram sinamasi o‘tkaziladi. 
IV.