|
RITMNING GETEROTOP (EKTOPIK) BUZILISHI
Ba'zan yurak o'tkazuvchan sistemasining istalgan joyida qo'shimcha (geterotop yoki ektopik) ko'zg'alish chog'i xosil bo'lishi mumkin. Bunda yurakning odatdagi bo'shashishi orasida qo'shimcha qisqarish paydo bo'ladi. Bunday qo'zg'alish natijasida paydo bo'lgan yurak qiskarishi ekstrasistoliya deyiladi. Agar ektopik qo'zgalish o'chog'ining faolligi kuchli bo'lsa va u qandaydir vaqt ichida ritm boshqaruvchisi bo'lib bo'lsa, bunda paroksizmal taxikardiya deb ataluvchi yurak ritmi paydo bo'ladi. Bu ritm ektopik o'choq, ya'ni sinus tug'unidan tashqarida joylashgan bo'lishi mumkin. Ekstrasistola odatda sinus tug'unidan kelayotgan impulslar ta'sirida yurakning me'yordagi qiskarish muxitida hosil bo'ladi. Ektopik qo'zg'alish chog'ining joylashishiga qarab bo'lmacha, atrioventrikulyar, tug'unli va qorinchali ekstrasistolalar farqlanadi. Ekstrasistolik qisqarishdan so'ng kompensator to'xtam boshlanadi, Agar ekstrasistolik va undan keyingi oraliqlar yig'indisi ikki galgi yurak davri yig'indisiga teng bo'lsa,bu vaqtda kompensator to'xtam to'liq bo'ladi, agar qisqa bo'lsa to'xtam to'liq bo'maydi.
Navbatdan tashqari qisqarish keltirib chiqargan patologik ta'sirot qorinchada xosil bo'lsa, bunda ekstrasistoladan keyin kelayotgan impuls yurakning mutloq qo'zg'almas davriga to'g'ri keladi, shuning uchun faqat ikkinchi me'yordagi impuls qiskarishni keltirib chiqaradi. Qorinchalar ekstrasistoliyasida ekstrasistola bilan birga kompensator to'xtamning davomliligi va ekstrasistoladan oldingi normal qisqarishdagi kamaygan davr ikkita normal qisqarish uzunligigateng bo'ladi. Bo'lmachalar ekstrasistolasida kompensator pauza qorinchalardagiga nisbatan qisqaroq, lekin sinus tug'unidan keluvchi vaqtga nisbatan uzunrok bb'adi.
Ayrim xollarda kompensator to'xtam bo'lmasligi mumkin, bunday ekstrasistolalar interpolyar ekstrasistola deyiladi. Ekstrasistola aritmiyaning eng ko'p uchraydigan turi xisoblanadi. U sog'lom odamlarda asab buzilganida, chekish, achchik choy, kofe ichish natijasida paydo bo'lishi mumkin.
Ekstrasistola qorin bo'shligi kasalliklarida, turli zaxarlanishlarda va tuz almshinuvi buzilganda reflektor ravishda paydo bo'ladi. Yurak-tomir sistemasi kasalliklarida ekstrasistola yurak muskulining xar xil
■ yallig'lanish va distrofik buzilishlarida, yurakning ishemik kasalligida kuzatiladi, goyo u kasallikning birdan-bir va dastlabki belgisi bo'lishi mumkin. Ekstrasistola dorilar bilan za'xarlanganda, masalan aritmiyaga qarshi yurak glikozidlari bilan davolanganda paydo bo'lishi mumkin. Bemor yurakning notekis urishidan, yurak turtkqisi paydo bo'layotganidan, yurak urishi to'xtab qolayotganidan va xokazolardan shikoyat qiladi. Ekstrasistolaning EKG ko'rinishi uning kelib chiqish nuqtasida aniqlanadi. Bo'lmacha ekstrasistolasining EKG dagi asosiy belgisi P tishining oldin kelishi, sinusli shaklidan farq qilishi bo'lib, qorinchalar kompleksining shakli odatda o'zgarmaydi. Kompensator pauza to'liq bo'lmaydi. Bemorda bo'lmacha ekstrasistolasining bo'lishi b.o'lmacha muskulining o'zgarishini ko'rsatishi mumkin. Bo'lmachaning tez-tez, ayniqsa xurujli ekstrasistolasi bo'lmacha taxikardiyasining xabarchisi bo'lishi mumkin.
Atrioventrikulyar ekstrasistola juda kam uchraydi. R- tishi manfiy bo'lgan, QRS kompleksidan oldin xamma ekstrasistolalar qorinchadan
. yuqoriga yoki supraventrikulyar xurujga kiradi. Bu umumlashtiruvchi tushuncha bo'lib, qorinchadan yuqoriga, bo'lmacha va tug'unchaning xamma ekstrasistolalari kiritiladi. Qorincha (ventrikulyar) ekstrasistolasida qo'zg'aluvchi impuls qorinchadan xosil bo'ladi, t o'g'rirog'i yoyilgan Gis tutamlarida vujudga keladi. Bu vaqtda impuls atrioventrikulyar bog'lanish orqali retrograd (teskari) tarqalmaydi, shu sababli bo'lmacha ko'zg'almaydi, qorinchalar qo'zg'alishi odatdagidek bo'lmaydi. Qorinchalar ekstrasistolasining o'ziga xos belgilari quyidagilar:
1. Ekstrasistolik kompleksdan oldin P-tishi bo'lmaydi.
2. Keng va deformatsiyalangan qorincha kompleksining bo'lishi (QRS kengligi 0,12 sek ?is?a), S- segment! T- tishi kompleksining asosiy tishlariga nisbatan diskordant joylashgan.
3. Odatda kompensator to'xtam to'liq.
Qorincha ekstrasistolasida ektopik o'choq joylashishini EKG ning ko'krak ulanishlarini taxlil qilish bilan aniqlash mumkin. So'ng qorincha ekstrasistolasiga chap ko'krak ulanishlarida (V5 V6) keng T - tishi bo'lishi xos, o'ng ko'krak ulanishlarida chuqur keng S - tishlari bo'ladi. Chap qorincha ekstrasistolasida aksincha, keng T - tjshlaring (VI V2) ko'krak ulanishlarida va keng S-tishlar chap ko'krak ulanishlarida bo'ladi. Ekstrasistolalar yolg'iz va guruxli bo'lishi mumkin. Ekstrasistola
navbatdagi kompleks bilan to'gri tartibli ravishda almashinib tursa alloritmik almashish deb
ataladi. Alloritmiyada ekstrasistola xar bir navbatdagi normal kompleks bilan almashinib turishi mumkin, bu bigemeniya (33- rasm) deyiiadi,
II
III
Do'stlaringiz bilan baham: | 
