Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

 

127. Me‘da va o‘n ikki barmoq ichak. 

1–esophagus (pars abdominalis); 2–pars cardiaca; 3–curvatura ventriculi minor; 

4–me‘dani o‘ragan qorin pardaning kichik charviga o‘tish joyi; 5–incisura angularis; 

6–pylorus; 7–pars superior duodeni; 8–tunica muscularis duodeni; 9–pars descendens 

duodeni;  10–antrum  pyloricum;  11–pars  pylorica;  12–tunica  muscularis  ventriculi; 

13–me‘dani  o‘ragan  qorin  pardaning  katta  charviga  o‘tish  joyi;  14–curvatura 

---

 

356 

ventriculi major; 15–corpus ventriculi; 16–fundus ventricularis; 17–incisura cardiaca

  ventriculi. 

 

128. Me‘da va o‘n ikki barmoq ichak. 

1–oesophagus (pars abdominalis); 2–pars cardiaca; 3–curvatura ventriculi minor; 

4–me‘dani o‘ragan qorin pardaning kichik charviga o‘tish joyi; 5–incisura angularis; 

6–pylorus; 7–pars superior duodeni; 8–tunica muscularis duodeni; 9–pars descendens 

duodeni;  10–antrum  pyloricum;  11–pars  pylorica;  12–tunica  muscularis  ventriculi; 

13–me‘dani  o‘ragan  qorin  pardaning  katta  charviga  o‘tish  joyi;  14–curvatura 

ventriculi major; 15–corpus ventriculi; 16–fundus ventricularis; 17–incisura cardiaca 

ventriculi. 

 

 

Me‘da  bezlari  joylashishiga  qarab  quyidagi  uch  turga  bo‘linadi  va  birgalikda 

me‘da  shirasini  ishlab  chiqaradi:  1)  kardial  bezlar  –  glandulae  cardiacae;  2) 

me‘daning  xususiy  bezlari  –  glandulae  gastricae  propriae,  ular  me‘daning  tubi  va 

tanasida  juda  ko‘p  miqdorda  bosh  hujayralar  –  pepsinogen  fermenti,  qoplovchi 

hujayralar  esa  xlorid  kislotasi  ishlab  chiqaradi;  3)  pilorik  bezlar  –  glandulae 

pyloricae,  asosan,  shilliq  modda  ishlab  chiqaradi.  Bundan  tashqari,  shilliq  pardada 

tarqoq joylashgan limfatik follikulalar – folliculi lymphatici gastrici uchraydi. 

Me‘daning chiqish qismida shilliq parda halqasimon burma hosil qiladi, u o‘ziga 

xos  qopqoq  (klapan)  –  valvula  pylorica  deyiladi  va  kislotali  muhitga  ega  bo‘lgan 

me‘dani, ishqoriy muhitli o‘n ikki barmoq ichakdan ajratib turish vazifasini bajaradi. 

Shilliq  osti  qavati  biriktiruvchi  to‘qimadan  tuzilgan  bo‘lib,  shilliq  pardani  muskul 

parda  bilan  bog‗laydi,  uning  tarkibida  bir  qancha  qon  tomir,  nerv  tolalari  o‘tadi  va 

ular chigallar hosil qiladi. 

Tunica  muscularis  –  muskul  pardasi  ancha  baquvvat  bo‘lib,  uch  yo‘nalishda 

joylashgan.  Uning  tashqi  qismi  uzunasiga  –  stratum  longitudinale  yo‘nalgan,  o‘rta 

qavati halqasimon – stratum circulare joylashgan, ichki qismidagi muskul tolalari esa 

qiyshiq –  stratum  obliquae  yo‘nalgan.  Uzunasiga  yo‘nalgan  muskul  tolalari, odatda, 

kichik  va  katta  egrilikda  yaxshi  rivojlangan  bo‘ladi.  Halqasimon  yo‘nalgan  muskul 

tolalari  esa  me‘daning  hamma  qismlarida  yaxshi  takomil  etgan  bo‘lib,  chiqish 

(pilorik)  joyida  zichlashadi  va  qisuvchi  (sfinkter)  muskul  –  m.  sphincter  pylori  ga 

aylanadi.  Qiyshiq  yo‘nalgan  muskul  tolalari  me‘daning  tanasi  va  tubida  yaxshi 

takomil etgan. Qiyshiq yo‘nalgan muskul qisqarganda suYuq ovqatlar kichik egrilik 

orqali  me‘dadan  o‘n  ikki  barmoq  iChakka  o‘tadi.  Me‘da  muskul  qavati,  kirish 

qismidan  chiqish  qismi  tomon  to‘lqinlanib  qisqaradi.  Tunica  serosa  –  seroz  parda 

---

 

357 

(qorin  pardaga  qaralsin)  ichki  a‘zolarni  o‘raydigan  qism  bo‘lib,  me‘dani  hamma 

tomondan  o‘rab  turadi.  Seroz  pardani  me‘daning  muskul  pardasiga  seroz  parda  osti 

qavati qo‘shib turadi. 

Me‘da  past  bo‘ylilarda  hayvon  shoxiga  o‘xshash  shaklda  bo‘lsa,  o‘rta 

bo‘ylilarda  baliq  ovlashda  ishlatiladigan  ilmoqqa  o‘xshash  bo‘ladi.  Baland 

bo‘ylilarda esa ayollar paypog‗iga o‘xshab ketadi.