Тошкент тиббиёт академияси ички касалликлар пропедевтикаси, гематология, хдт ва касб касалликлари кафедраси

4.4. Қалқонсимон безни пайпаслаш
Меъёрда қалқонсимон без текширганда кўринмайди. Қалқонсимон безни пайпаслаётганда шифокор беморнинг олдида туриб чап қўли билан унинг бўйинни текшириб кўради ўнг қўлини эса бўйин юзасининг олди томонига узунасига қўяди, қалқонсимон тоғайни пайпаслаб кўрада ва бемордан бошини юқорига кўтаришни сўрайди. Қалқонсимон тоғайнинг юзасидан бармоклари Билан сирганиб ва кейин эса узуксимон тоғайнинг равокини пайпаслаб кунгдаланг ётган валкни топади- қалқонсимон безнинг бўйинчасини. Бўйинча оркали бармокларининг учлари билан сирғалиб унинг кенглигини аниқлайди, ундан ташқари консистенциясини, ютинишдаги харакатчанлигини хам текшириб кўради.
Кейин қалқонсимон тоғай ва энгаштирувчи мускуллар пайдо қилган эгатчаларда бўйинчанинг шундай тепасида безнинг ёнбош бўлимларини пайпаслашга харакат қилинади. Ўнг қўлнинг курсаткич урта ва номсиз бармокларининг букилган учлари билан олдин бир томонини кейин 2- томонини пайпаслайди.
Пайпаслашнинг йўналиши қалқонсимон тоғайдан энгаштирувчи мускуллара томонга. Юқоридан тасвирланган пайпаслаш услубини қуйидаги усул билан куллаш максадга мувофикдир. Шифокор беморнинг орқасида туриб унинг бўйинни шундай ушлайдики, бош бармоқлари орқали юзада ётади, бошқалари эса олд юзада. Ўнг қўлнинг ўрта бармоқлари қалқонсимон тоғайнинг пастида безнинг бўйинчасини топади ва узунасига уни пайпаслайди. Кейин бармоқларининг учи билан қалқонсимон бездан энгаштирувчи мускуллар томон пайпаслаб ёнбош бўлимларининг пайпаслаб топишга харакат қилинади. Безнинг сурилаш даражасини аниқлаш мақсадида шифокор ўрта бармоқларини қалқонсимон тоғай остида бирлаштиради ва бемордан ютинишни сўрайди. Қалқонсимон без ютинганда юқорига сурилади ва шифокор қўллари остидан ўтади ва шу тарзда пайпасланади. Бу усул безни тўш орқасида жойлашувида пайпаслашга имконият беради.
Қалқонсимон безнинг меъёрда пайпасланишида унинг ёнбош бўлимлари аниқланмайди, бўйинчаси эса текис, оғриқсиз зич эластик бир хил консисстенцияли валик кўринишида пайпасланади. Бўйинчанинг кенглиги ўрта бармоқ кенглигидан ошмайди. Агар ёнбош бўлимлари пайпасланганда уларниг ўлчамини, шаклини, зичлигини, консистенциясини, сурилиш даражасини, оғриқлилигини ва тери ва атрофдаги тўқималар билан бирикканлигини аниклаш лозим.