Тошкент темир йўл мухандислари институти "Бухгалтерия ҳисоби ва аудит"

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

12 
2. Корхона хўжалик фаолияти таҳлили 
2.1 Хажм ва сифат кўрсатгичлари таҳлили 
Ушбу бобда темир йўл транспорти корхоналарининг хўжалик
фаолиятига бахо берилар экан, унинг хажм ва сифат кўрсаткичларига 
алохида эътибор қаратиш лозим. Корхона хажм ва сифат кўрсаткичларини 
тахлил қилшдан асосий мақсад, уларни кузатилаётган давр мобайнида қай 
даражада ўзгариб бораётганлигини кузатиш зарур, чунки уларнинг салбий 
даражага ўзгаришини олидини олиш ва кўрсаткичларни яхшилаш борасида 
таклифларни ишлаб чиқишдан иборат. Чунки, хажм ва сифат 
кўрсаткичларнинг салбий даражага ўзагариши корхона молиявий 
натижаларига бевосита таъсир қилади. Корхона хажм кўрсаткичлари 
пасайиши тўғридан тўғри корхона фойдасига таъсир қилади. Сифат 
кўрсаткичлари хам корхона иш сифатини бахолайди. 
Темир йўл транспорти корхоналарининг хажм кўрсаткичларига 
қуйидагилар киради: 
Ташиш бўйича ҳажм кўрсаткичларига:
1. Жўнатилган юклар ҳажми-

q
qr
p
; 
2.Келтирилган (қабул қилинган) юклар ҳажми -

q
r
p ; 
3.Ташилган юклар ҳажми -

q
p  
Юк ортиш жараёнида қўйидаги ҳажм кўрсаткичларига: 
1. Ортилган юклар хажми-

Ugr
; 
2. Тушурилган юклар хажми- 

Ur
; 
3. Иш ҳолатида вагонлар сони-

U
. 
Темир йўл транспорти корхоналарининг сифат кўрсаткичларига 
қуйидагилар киради: 
Ташиш давомийлиги; 
Ташиш зичлиги; 
Вагоннинг статик юкламаси; 
Динамик юклама; 
Юкланган рейс каби кўрсаткичлар. 
Юк ташишнинг хажм ва сифат кўрсатгичларини таҳлил 
қилишимиздан мақсад, мамлакатнинг макроиқтисодий кўрсатгичи бўлмиш 
ЯИМда темир йўл транспорти хизматининг қанчага тенглигини, фаолиятга 
таъсир кўрсатувчи омилларни таҳлил қилишдан иборатдир.Темир йўлда 
аниқланадиган асосий кўрсаткичлардан бири бу эксплутацион юк айланма 
хисобланиб уни аниқлаш орқали бошқа кўплаб мухим кўрсаткичлар 
аниқланади ва темир йўлда олиб борилган барча ишлар таҳлил қилинади. У 
қуйидаги формула орқали аниқланади: