Toshkent sharidagi yeoju texnika instituti “moliya” kafedrasi “pul, kredit va banklar” fani

Pulning mohiyati va uning xususiyatlari.
Pulning iqtisodiy mohiyati xususida iqtisodiy adabiyotlarda turli ta’riflar va talqinlar mavjud bo‘lib, uning mohiyatiga nisbatan yagona yondashuv mavjud emas.
Iqtisodchi olimlar va soha mutaxassislari pulni – iqtisodiy kategoriya sifatida qiymat o‘lchovi vositasi, umumekvivalent tovar, maxsus tovar, ayirboshlash vositasi ekanligini e’tirof etadi.
Pul – iqtisodiy kategoriya bo‘lib, barcha tovarlar uchun umumekvivalent vazifasini bajaradigan maxsus tovardir.
Birinchidan, pulning iste’mol qiymatida boshqa tovarlarning qiymati o‘z aksini topadi.
Ikkinchidan, pulda ifodalanadigan aniq mehnat asosini abstrakt mehnat tashkil etadi.
Uchinchidan, pulda ifodalanuvchi xususiy mehnat ijtimoiy mehnat sifatida namoyon bo‘ladi.
Pulning mohiyat jihatlari.
Jamiyatda mehnat taqsimoti va ishlab chiqarish jarayonining mavjudligi iqtisodiy hayotda pulning roli doimo oshib boraveradi. Birgina mehnat taqsimotiga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, kompaniya yoki firma biror narsani ishlab chiqarish yoki xizmat turini ko‘rsatish uchun zarur xom – ashyo va materiallarni olish maqsadida bir necha xo‘jalik yurituvchi subyektlar bilan iqtisodiy aloqalarni o‘rnatadi, ishlab chiqaruvchi yoki xizmat ko‘rsatish jarayonida ishtirok etayotgan xodimlarning mehnati uchun haq to‘laydi va boshqa qator ishlarni amalga oshiradi.
Bularning barchasi tomonlar o‘rtasidagi o‘zaro iqtisodiy hamkorlik va manfaatdorlik asosida amalga oshiriladi. Mana shu iqtisodiy hamkorlik va manfaatdorlikni amalga oshirishning iqtisodiy mexanizmi sifatida pulning roli alohida ahamiyat kasb etadi.
Tovar xo‘jaligi sharoitida pulning roli

• Pulning tovar xo‘jaligi sharoitida amal qilishining samaradorligini oshishiga qator omillar:

Iqtisodiyotning barqarorligi va raqobatbardoshligi.
Markaziy bankning mustaqilligini ta’minlanganligi.
Aholi va mijozlarning bank tizimiga ishonchining mustahkamligi.
Inflyatsiya darajasining tegishli me’yorlarda saqlab turilishi.