Toshkent pediatriya tibbiyot instituti

 
26-rasm So‘ruvchi hujayraning tuzilishi 
a-mo‘tadil xolatdagi xujayra, b-moddalar so‘rilgandan so‘ng. 
 
Mikrovorsinkalar 
yuzasi 
glikokaliksdan 
iborat 
bo‘ladi. 
Mikrovorsinkalar  yorug‘lik  mikroskopida  jiyak  holida  ko‘rinadi,  shu 
sababli  bu  xujayralarga  jiyakli  xujayralar  deyiladi.  Manomer  holiga 
o‘tkazilgan organik moddalar mikrovorsinkalar orqali so‘rilib, u faol va 
nofaol  yo‘llar  bilan  amalga  oshiriladi.  Passiv  yo‘l  diffuziya  va  K-Na 

---

 
70 
nasos  yo‘li  bilan  amalga  opiriladi,  bunda  energiya  sarflanmaydi.  Faol 
yo‘l  -  osmos,  fagatsitoz,  pinotsitoz,  K-Na  nasos  yo‘llari  orqali  amalga 
oshirilib,  bunda  energiya  sarflanishi  kuzatiladi.  Bunda  so‘rilgan 
moddalar  yog‘  kislotasi  va  glitserin  bo‘lsa  u  prizmatik  xujayralarda 
qaytadan sintezlanib (resintez), so‘ng hujayralararo bo‘shliq orqali limfa 
gomirlariga o‘tkaziladi. Aminokislotalar va uglevodlar esa, hech qanday 
o‘zgarishsiz  qonga  o‘tkaziladi.  Mikrovorsinkalar  yuzasi  qadahsimon 
xujayralar  ishlab  chiqargan  shilliq  bilan  qoplanib  himoyalanadi. 
Chaqaloqlarda oqsil parchalanmasdan pinozitoz yo‘li bilan so‘rilib, qon 
orqali buyrakka boradi. U yerda maxsus lizosamal hujayralar yordamida 
parchalanish ro‘y berib bu 1,5 - 2 oygacha boradi. Prizmatik xujayralar 
uzog‘i bilan 4-kungacha yashab, so‘ng yangilanib turadi. Bu jarayon 4ta 
bosqichda  amalga  oshiriladi,  ya'ni:  1.proliferatsiya,  2.differensatsiya,  
3.migratsiya, 4.restruziya.  
Ba'zi holatlarda prizmatik hujayralarda o‘zgarish kuzatilib, natijada 
oziqani  kam  so‘rilish  kasalligi  kelib  chiqadi  va  bunday  holat  ko‘proq 
chaqaloqlarda uchraydi.