Toshkent pediatriya tibbiyot instituti



Download 2,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/178
Sana12.08.2021
Hajmi2,97 Mb.
#145934
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   178
Bog'liq
umumiy va xususiy sitologiya

 
 
17-rasm. Hujayra sikli sxemasi 
  
Mitoz  -  murakkab  bo‘linish  bo‘lib,  asosan  somatik  hujayralarga 
xosdir.  O‘rganishni  osonlashtirish  uchun  mitoz  to‘rt  bosqichga  bo‘lib 
o‘rganiladi: profaza, metafaza, anafaza, telofaza (4-jadval).  
Profazada  (18  va  19-rasmlar)  xromosomalar  spirallashishi 
boshlanadi.  Sentrosoma  sentriolalari  hujayra  qutblariga  tarqalib,  ular 
orasida  makronaychalar  tortiladi,  mitoz  kalavasi  duki  hosil  bo‘ladi. 
Profaza  oxiriga  kelib,  yadro  qobig‘i  erib  ketadi,  yadrocha  ko‘rinmay 
qoladi.  
Metafazada  yaxshi  shakllangan  xromosomalar  hujayraning 
ekvatorial tekisligiga bir qator joylashadi. Har bir xromosoma o‘zining 
sentromerasi  bilan  kalava  iplariga  birikadi.  Metafaza  oxiriga  kelib,  har 
bir xromosomada ikkita xromatida yaqqol ko‘rinadi.  
Anafazada 
xromosomalar 
xromatidalarga 
ajralib, 
duk 
ipchalarining qisqarishi natijasida ular bir-biridan uzoqlashadi.  
Telofazada  xromatidalar  despirallashib,  xromatinga  aylanadi. 
Yadro  qobig‘i,  yadrocha  shakllanadi.  Mitoz  oxiriga  kelib  sitoplazma 
ham ikkiga  bo‘linib (sitotomiya), diploid xromosomalar to‘plamiga ega 
bo‘lgan  qiz  hujayralar  hosil  bo‘ladi.  Demak,  mitoz  natijasida  qiz 
hujayralar  xromosomalarning  doimiy  somatik  hujayralarga  xos  diploid 
to‘plamiga ega bo‘lib qoladi.  
 
 
 
 


 
47 
 
 
 
 


 
48 
 


 
49 
Mitoz  vaqtida  xromosomalardagi  DNK  miqdorining  ikki  barobar 
ortishi,  xromosomalarning  xujayra  qutblariga  tarqalishi  jarayonlari 
buzilsa,  hosil  bo‘lgan  qiz  xujayralarda  xromosomalar  soni  o‘zgarishi, 
irsiy axborotning o‘zgarishi kabi nomo‘tadil holatlar kuzatiladi.  
Ayrim 
a'zo 
to‘qimalari 
hujayralarida 
mitoz 
jarayoni 
tugallanmasdan yoki mitozda sitoplazma ikkiga bo‘linmasdan DNKning 
ikki  barobar  ortishi  kuzatiladi.  Bu  jarayon  endomitoz  deb  ataladi. 
Endomitoz  natijasida  bitta  poliploid  gigant  yadroli  yoki  bir  necha 
yadroli 
hujayralar 
hosil  bo‘ladi.  Hosil  bo‘lgan  hujayralarda 
xromosomalar  soni  poliploid  bo‘ladi.  (Odatda  somatik  hujayralarda 
xromosomalar  soni  diploid  (2p)  bo‘ladi.  Jigar  hujayralarida  tetraploid 
(4p) va oktaploid (8p) xromosomalar to‘plami uchraydi. Suyak ko‘migi 
hujayrasi  -  megakariotsitda  xromosomalar  to‘plami  32  p  bo‘lishi 
mumkin).  

Download 2,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   178




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish