Toshkent pediatriya tibbiyot instituti

Yordamchi xujayralar. Bu xujayralar T - va V - limfotsitlar uchun 
qulay  mikromuhit  yaratishda,  ularning  ko‘payishi  va  shakllanishini 
boshqarishda hamda ularga antigen to‘g‘risidagi ma'lumotni yetkazishda 
faol  qatnashadi.  Yordamchi  (assezzog  —  ishtirokchi)  hujayralarning 
asosiy  vakillaridan  biri  makrofaglardir.  Ular  organizmda  kechadigan 
umumiy 
ixtisoslashgan 
immun-himoya 
reaksiyalarining 
aktiv 
ishtirokchilari  hisoblanadi.  Makrofaglar  kuchli  fagotsitoz  qilish  hamda 
bir qator biologik aktiv moddalar ishlab chiqarish qobiliyatiga ega. Ular 
antigenni  fagotsitoz  qilib  tayyor  holda  limfotsitlarga  yetkazadi. 
Makrofaglar  tomonidan  qayta  ishlangan  antigenning  unga  qarshi 
antitelolar  ishlab  chiqarish  qobiliyati  bir  necha  o‘n  baravar  ortadi.  Bu 
xujayralarning 
o‘ziga 
xos 
xususiyatlaridan 
bo‘lib, 
ularning 
sitoplazmasida birlamchi va ikkilamchi lizosomalar miqdori ko‘pligidir. 
Makrofaglar xaqida to‘liq ma'lumot berilgan.  
Makrofaglar  bilan  bir  qatorda  immunitet  jarayonida  aktiv  ishtirok 
etuvchi  tuzilmalar  bo‘lib  interdigitlovchi  xujayralar  xisoblanadi.  Bu 
xujayralar  ham  makrofaglar  singari  monotsitlardan  hosil  bo‘ladi.  Ular 
asosan timusda hamda periferik immunximoya a'zolarining timusga tobe 
(T)  zonalarida  joylashadi.  Fiziologik  sharoitlarda  bu  xujayralarning 
fagotsitoz qilish qobiliyati juda past bo‘ladi. Ammo organizmga kuchli 
ta'sir o‘tkazilganda bu hujayralar makrofaglar singari aktiv fagotsitlarga 
aylanadi.  Interdigitlovchi  xujayralar  uzun  barmoqsimon  o‘siqlarga  ega 
bo‘lib,  ular  orqali  limfotsitlar  bilan  kontaktda  bo‘ladi  (40-rasm). 
Xujayralar 
sitoplazmasida 
tarqoq 
holda 
joylashgan 
donador 
endoplazmatik  to‘r  kanalchalari  va  mitoxondriyalar  uchraydi.  Deyarli 
barcha  interdigitlovchi  xujayralar  o‘z  qobig‘ida  1a-retseptorlarni 
saqlaydi.  Ammo  makrofaglardan  farqli  ravishda  ularda  1  S-retseptorlar 
bo‘lmaydi.  Timusdan  hamda  periferik  immun  himoya  a'zolarining  T- 
zonalaridan tashqari, interdigitlovchi hujayralar terida ham uchraydi. Bu 
yerda ular Langergans xujayralari nomi bilan yuritiladi.  

---

 
122