Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

1 Bobur. Bobumoma. -T .: «Fan»,  1960, 83-bet.

2 Qarang:  Bobumoma. -T .: «Fan»,  1%0,219-246-betlai*.

386

---

etish bilan kifoyalanadi.  Xulosa chiqarishni har kishining o‘ziga havola 

etadi.

Ma’lumki9  Sharq  xalqlari  tarbiya  nazariyasida  shaxs  xulqini 

jamoat  orasida  yoshi  ulug%  mansabdor,  ilmli va  hurmatli  kishilar 

oldida  o4zini  qanday  tuta  bilishiga  qarab  bahoiash  alohida  o6rin 

tutadi.  Binobarin,  jamoat  ichida  yoshi  ulug‘  kishilar  oidida 

yoshlarning  qanday  so6zlayotganligi,  qanday  holda  o6tirganligi, 

o(zini  tutishi  sinchiklab  kuzatiladi.  Shunga  qarab  kishi  odobli yoki 

odobsiz, deb aytiladi.

«Bobumoma»da  keltirgan  Sharq  tarbiya  mazmuniga  xos  quyidagi 

hikoyat  tarbiya  vositasi  sifatida  qimmatlidir.  Hikoyatda  Xoja  Ahror 

suhbatida  Sulton  Ahmad  Mirzoning  qanday 

0

‘tirganligi  aytiladi.  Xoja 

Ahror  Sulton Ahmad Mirzo  tirishda beodoblik qilganini  sezadi,  lekin 

buni  yuziga  solmaydi.  Mirzo  turib  ketgandan  keyin  Xoja  Ahror  uning 

o‘tirgan  joyida  suyak  bor  ekan,  shuning  uchun  yaxshi  tirmadi,  deb 

uning beodoblik qilganini xizmatkorlariga eslatadi. Bobur bu bilan Xoja 

Ahroming  o6ta  ziyrak  va  talabchan  inson  ekanligini  krsatadi,  Sulton 

Ahmad  Mirzoning  beodobliliga  isbot  talab  etmaydigan  dalil  keltiradi, 

eng  muhimi  yoshlami  (kitobxonni)  katta  yoshli,  nufuzli  odamlar 

huzurida odob bilan o4tirishga da’vat etadi:

«...  derlarkim,  hargiz Xoja  majlisda  tizl  hir-hirtiziga yovutqagan1 

emastur.  Bir  navbat  hazrati  Xoja  suhbatida  bor  xilofi  odat  oyog‘ini 

yovutqab  o ‘lturubdur.  Mirza  qo‘pqondan  so ‘ng  hazrati  Xoja 

buyurubdurlarkim,  Mirzo  o ‘tirg ‘on  yerni  boyqaylar,  bir  so ‘ngak  bor 

ekandur»2.

Bobur  shohlaming  xulqini  tahlil  etar  ekan,  ulaming  dinga 

munosabati,  nomoz qishi,  mazhabi,  savodi  va  ilmiy  yo‘nalishi,  kasb- 

hunarini,  she’riyatga  qiziqishi,  ulaming  taxallusi  va  she’rining  badiiy 

yuksaklik darajasini krsatuvchi dalillami batafsil keltiradi. Masalan,  u 

o‘z otasi Umar Shayx Mirzoning xulqi haqida bunday deb yozadi:

«Ravon  savodi  bor  edi,  «Xamsatayn»  va  masnaviy  kitoblarni  va 

tarixlarni o ‘quv edi. Aksar «Shohnoma» o ‘qur edi.  Ta}binazmi bor edi, 

vals she'rgaparvo qilmas edi.

Bisyor saxovati bor edi. Xulqi dag ‘i saxovatiga bor edif  xush xulq, 

haarrif fosih va shirin zabon kishi edi, shujo ‘ va mardona kishi edi».3