Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

-   xon  kuyovi  laqabini  olish  imkonini  bergan,  degan  malumot  beriladi.  Mojor  olimi  Xerman  Vamberimng 

«Movarounnahr  tarixi»da  esa  aksincha  «Temurning  urug‘i  barlos  bo‘lgan,  ammo  oila  tarmog‘i  ko‘ragon,  ya'ni 

ko‘rkam, toza urug‘dandir»,  deya izoh beriladi.  Bu bilan ikkinclii tomondan Mirxond,  Sharafiddin,  Xommer kabi 

tarixchilaming  «Amir  Temur  mo‘g‘ul  naslidan  edi»,  degan  qarashlariga  ham  chek  qo‘yadi.  Hozirgi 

tadqiqotchilaming fikrlaiiga qaraganda Vamberining bu malumotlari ancha haqiqatga egadir.

329

---

mantiq, ilohiyot, fiqh, falsafa, tarix, axloqshunoslik, jug‘rofiya, tibbiyot, 

adabiyot  va  san’at  ilmlarini  teran  o‘zlashtirgan.  Zamonasining  rasmiy 

uch  tili,  — turkcha,  forscha va  arabchani  chuqur  va  mukammal  bilgan. 

Temuming shijoatli ruhida ilm va ilm ahliga hurmatu e’zozi favqulodda 

kuchli bo6lgan. «Tarag‘ay Bahodir o‘g‘li Amir Temur yoshlik chogidan 

mard,  dovyurak,  g‘ururli,  o‘tkir  zehn  va  aqlu  idrok  egasi  boiib  o‘sdi. 

Turli  dunyoviy  ilmlami,  harbiy  san’atni  egalladi.  Qur’oni  Karimni  yod 

oldi,  hadis  ilmini  o‘rgandi.  Imon-e’tiqodli,  halol-pok  inson  boiib 

yetishdi))1.

Amir  Temur yoshligida  olishuv-kurash,  ot  o‘yinlari,  chavandozlik, 

poyga,  merganlik  (tirandozlik),  qilichbozlik,  nayzabochlik,  tosh 

koctarish,  uzoqqa  chopish  kabi  musobaqalarda  qatnashib,  chiniqqan. 

Yoshligidagi bu o‘yin-mashqlar keyinchalik sohibqironga juda asqotgan.

0 ‘zi o‘yin-mashqlarda chiniqqan Amir Temur xalq o‘yinlaridan o‘z 

qo‘shinini  harbiy  jihatdan  tayyorlashda  keng  foydalangan.  Jahongir 

Amir  Temur  qo‘shinini  ruhiy  va jismoniy  bardam  qilish  uchun  mashq, 

musobaqa, o‘yinlar tizimini yaratgan.

Amir Temur o‘z sipohiylarining nihoyatda jasur,  epchil va chaqqon 

boiishini  talab  etgan.  0 ‘z  askarlarini  qilichbozlik,  nayza  uloqtirish, 

merganlik, baland qoyadan arqonda chuqur soyga tushib o‘zi bilan yana 

pastdan  tosh  olib  chiqish  va  hokazo  harbiy-tayyorgarlik  mashqlaridan 

foydanishga  o‘rgangan.  Amir  Temur  qo‘l,  qalqon,  pichoq,  qilich,  yoy, 

nayza  va  tig‘  bilan  jang  qila  oladigan  jismoniy  va  ruhiy  baquvvat 

polvon,  mergan,  qilichboz  askarlar  — mahoratli  jangchilar  tayyorlash 

maktabini yaratgan.

Amir Temur ulugiigining zaminida uning ma’naviy sifatlari turadi. 

Sohibqiron  bobomiz  ma’naviyat,  diniy-axloqiy,  ijtimoiy-falsafiy 

qarashlari  markazida  islom  taiimoti,  Qur’oni  Karim,  Hadisi  Sharif, 

tavhid,  tafsir,  fiqh,  tasavvuf  ilmi  va  falsafasi  turganligini  alohida 

ta’kidlashga to‘g‘ri keladi.

Tasawuf  falsafasi  A m ir,  Temurga  turonliklarning  mo‘g‘ul 

istibdodiga  qarshi  erk  va  mustaqillik  uchun  boshlangan  harakatlarga 

rahnomoligi uchun g‘oyaviy asos boiib xizmat qildi, milliy qaliramonga 

aylanishida  ma’naviy  asos  boidi.  Tasawuf  mohiyatini  yoshligidanoq 

teran his qilib,  anglab yetgan bobomiz yurt mustaqilligi uchun muzaffar 

kurashga  otlangan  edi.  U  butun  umri  mobaynida  davrining  ulug‘ 

mutasavvuflari,  pirlari  bilan  suhbatdosh  boidi,  ulaming  pand-

1 

Islom Karimov.

 Oasb€ldstQ5i: milHy istiqlol, iqtisod,