Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

zot o‘z davrida  25-30 yil  mobaynida  Markaziy  Osiyodagi  xalqlarni 

birlashtirish,  siyosatchilarning  boshini  qovushtirish  bfqali  har  xil 

to‘qnashuvlarning oldini olish uchun bor kuch-g‘ayratini sarflagan, 

uning  yuksak  obro‘-e’tibori  bunda  hal  qiluvchi  ahamiyat  kasb 

etgan.  «Shayxlar  shayxi»  deb  nom  olgan  bu  ulug‘  zotning  gapini 

biror hukmdor, hokim, shahzoda ikki qilmagan. Nega deganda, xalq 

uni  boshiga  ko‘targan.  Biz  ham  bunday  aziz  ajdodlarimizm 

boshimizga ko‘tarishga tayyormiz^.1

Oltinchidan, 

bu  davrlarda,  ayniqsa,  XV  asrda  va  XVI  asr 

boshlarida  tasviriy  san’at  sohasidagi  katta  muvaffaqiyatlarga  erishildi. 

Ana  shu  davrlarda  Behzod,  Mirak  Naqqosh,  Qosiin  Ali,  Mahmud 

Muzaxxib,  Xoja  Muhammad  Naqqosh,  Shoh  Muzaffar  kabi  iste’dodli 

mo‘yqalam  sohiblari  yetishdilar.  Bizgacha  saqlanib  qolgan  tasviriy

1 Islom Karimov. Biz kelajagimizni o‘z qo‘limiz bilan quramiz. 7-jild, -T.: « 0 ‘zbekiston»,  1999,  148-bet.

328

---

san’at obidalari va yozma manbalar Movarounnahr va Xuroson tasviriy 

san’atining  o‘ziga  xos  uslubini,  musawirlar  ijodiyotining  xayoliy 

mavhumlikdan  hayotiylikka,  realistik  tasvirga  tomon  rivojlanib 

borganini ko‘rsatadi.!

Zamondoshlari  tomonidan  ikkinchi  Moniy,  keyinchalik  g‘arb 

olimlari  tomonidan  «Sharq  Rafaeli»  deb  ulug‘langan  Kamoliddin 

Behzod  ijodi  va  u  asos  solgan  miniatyura  maktabi  ulkan 

muvaffaqiyatlarga  erishdi.  U  o‘zining  ijodi  bilan  butun  Sharqdagina 

emas, balki Ovrupada ham mashhur bo‘ldi.2

Kamoliddin  Behzod  bo‘yoqlarining  mayin  va  go‘zalligi,  o‘ta 

jonliligi,  nafis  va  nozik  chiziqlaming  ko‘zga  yaqqol  tashlanganligi, 

tabiat manzaralari, hayvonot olami, inson va uning hayotiy jarayonlarini 

g‘oyatda  aniq,  jozibador  tasvirlay  olganligi  bilan  0 ‘rta  Osiyo,  Eron, 

Afg‘oniston,  Ozarboyjon  va  boshqa  o‘lkalar  tasviriy  san’ati 

taraqqiyotiga kuchli ta’sir etdi.

4.2. AMIR TEMURNING MA’ANAVIYAT, MA’RIFAT VA

TA’LIM-TARBIYA HAQIDAGI  TA’LIMOTI ASOSLARI

Amir Temur Ko‘ragon3 ibn Amir Tarag‘ay (1336-1406) «Temur 

tuzuklari» asarining ma’naviy-ma’rifiy va pedagogik mazmuni xususida 

fikr yuritishdan oldin uning ana shu ta’limoti shakllanishining zaminlari, 

diniy-axloqiy manba va ildizlari haqida aytib o‘tishga to‘g‘ri keladi.

Amir Temur buyuk davlat  arbobi  bo‘lish bilan  birga zamonasining 

komilu  fozil,  benazir  dahosi,  Yaratganning  nazari  tushgan  mislsiz 

qobiliyat va iste’dod egasi, ilm-fan va madaniyatning noyob sohibi edi.

Buyuk  bobokalonimiz  yoshlik  kezlaridan  boshlab  Sharq  tarixi  va 

falsafasiga,  adabiyot va san’atga,  islom dini  va uning odob-axloqqa oid 

muqaddas ta’limotiga imon-e’tiqod bilan qaragan.  U xandasa, falakiyot,

1  Qarang:  Abdulahad  Muhammadjonov.  Temur  va  temuriylar  saltanati  (Taiixiy  ocheric).  -T.:  Qomuslar  bosh