Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

1 Buxoriy S.S.  Dilda yor (Bahovuddin Naqshband) Badia. —T.:  G‘.G‘ulom.  nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti, 

1993, -23 bet.

2  Alisher  Navoiy  Mukammal  asarlar  to‘plami.  20  tomlik.  Mas.muh.  S.Mutalibov.  6-tom.  Xazoyin-ul-maoniy. 

Favoyid ul-kibor. -  T.: «Fan>>,  1990. -  25 bet.

3 Jo‘shon M.A. Tasawuf va nafs  tarbiyasi. (N.Hasanov taq.) -T.: Cho‘lpon.  1998,24-28-betlar.

4 Xusayn Voiz Koshifiy.  Futuwatnomai sultoniy yoxud jovanmardlik  tariqati.  (tarj.  N.Komilov) -T.:  A.Qodiriy. 

1994,20-bet.

150

---

vobosta  etmasa, 

tasawufdan 

faqat  nomgina  bo‘ladi,  xolos 

deydilar.....»l

Yuqoridagi  ta’riflami  umumlashtirib,  tasawufga  diniy-pedagogik 

ta’limot 

sifatida 

qarab, 

quyidagicha  xulosa  chiqarish  mumkin: 

«Tasawuf  -   diniy-pedagogik  xususiyatga  ega  boigan  ilm-ta’limot 

boiib,  insonning  ma’naviy  kamolotiga,  barkamol  inson  boiishiga  oid 

diniy-pedagogik bilimlami  (nafs tarbiyasi,  mh  tarbiyasi,  aqliy tarbiya) 

o‘z ichiga oladi va insonni o‘z-o‘zini boshqarishga o‘rgatadi».

Bu  g‘oya yosh  avlodning  ma’nan  yetuk, jismonan  salomat,  barka- 

mol inson boiib yetishishida ustuvor vositalardan boiib hisoblanadi.

Sharq  mutafakkirlarining  Islom  va  tasawuf  ilmi  allomalarining 

asrlar  davomida  insonlami  eng  ulug‘  maqsadlar  yoiida  birlashishiga, 

hamjihat boiishga chaqirgan g‘oyalari mustaqil 0 ‘zbekiston taraqqiyoti 

uchun ijobiy ta’sir etmoqda.2

Tasavvuf  taiimotiga  ko‘ra,  borliqdagi  hamma  mavjudotda, 

jumladan,  insonda  ham  ilohiy  zarralar  mavjud.  Ta’kidlashlaricha, 

Qur’on  va  Hadislarda  belgilangan  qonun-qoida  va  maqomlami  izchil 

sur’atda  o‘zlashtirish va amalga oshirishi,  ya’ni  Allohning yakkaligi  va 

borligiga imon keltirmoq,  Alloh taoloni  idrok qilmoq  va uning vasliga 

etmoq  uchun bir qancha maqom va manzillar mavjud: birinchi bosqich 

-shariat:  diniy  rasm-rusumlarni,  shariat  qoidalari  va  hukmlarini 

amalda  qoHlash,  Alloh  taologa  ibodat  qilish  bilan  belgilanadi 

Tasavvufchiiar uchun  shariat asl maqsadga -  haqiqat holatiga, ya ’ni 

Alloh  taolo  rahmatiga  yetishishi  uchun  bevosita,  «zinapoya» 

hisoblanadi  Demak,  Allohni  aqlu  idrok  bilan  tanimasdan,  shariat 

talablarini bajarmasdan  tariqatga oHish mumkin emas.

Ikkinchi  bosqich  —  tariqat:  o (zini  har  tomonlama  tarbiyalash 

maqsadida pir yoki  shayxga  shogird  tushish,  yorug ‘  dunyoni  huzuru- 

halovatlaridan  voz  kechish,  nafsni  tiyish  nazarda  tutiladi.  Shuningdek, 

tavba  qilmoq,  pirga  qo'l  bermoq,  Alloh  qahridan  qo ‘rqish,  Tangri 

dahshatidan  umidvor  bo ‘lish,  pirning  ijozati  bilan  so ‘zlamoq,  jamoat 

ko‘z  o ‘ngida  tiz  bukib,  tavoze  bilan  o ‘ltirmoq,  o ‘zini  birovlardan past 

tutmoq,  shayxlar,  aziz-avliyolar majlisida  sukut saqlab  turmoq,  beijoza 

so ‘z aytmaslik, piri komil o ‘gitlarini dilga jo  etmoq  kabi maqomlardan 

iborat.

1  Xusayn Voiz  Kosliifiy.  Futuwatnomai  sultoniy yoxud jovamnardlik  tariqati.  (tarj.  N.Komilov) -T.:  A.Qodiriy