Toshkent Moliya

7. 2-chizma. Jamg'arish grafıgi

Jamg'arish grafigi ixtiyordagi daromad bilan jamg'arish o'rtasidagi bog'liqlikni ifodalaydi. Vertikal o’qdagi har bir nuqta jamg'arma miqdorini bildiradi va ixtiyordagi daromad bilan unga muvofiq keladigan iste'mol hajmi o’rtasidagi farq sifatida aniqlanadi (S= Yd - C). Boshlang'ich daromad darajasida jamg'arish nolga (0) teng bo'1gan holda ixtiyordagi daromad hajmi o'sib borishi bilan uning miqdori hann oshib boradi. Jamg'arish grafigi iste'mol grafigiga o'xshab algebraik ifodaga ega: S=-a+(1-b) Yd, bunda a — ixtiyordagi daromad darajasi uning bosh1ang'ich miqdoridan past bo’lgandagi qarz hajmi, (l-b) — og'ish burchagi bo'lib, jamg'arishni o'zgarishini (vertikal o'zgarish) daromadning o’zgarishiga (gorizontal o'zgarish) bo’lgan nisbati sifatida aniqlanadi.

Mavzuning birinchi savolida keltirilgan gepotetik ma'lumotlar va grafiklarga tayanib iste'mol funktsiyasini yozamiz:

C = a + b Yd , bu yerda: a — avtonom xarajatlar; Yd — tasarrufidagi daromad (Yd =Y-T), bu erda: T — soliqlar;

b — iste'mol hajmining tasamifidagi daromadga bog'liqligini ifodalovchi koeffitsient, boshqacha aytganda iste'molga chegaralangan moyillik.
AS

00

A Yd

Demak, iste'mol hajmi avtonom iste'mo1ga, tasamifidagi daromad hajmiga va iste'mol hajmining tasarrufidagi daromad o'zgarishiga ta'sirchan1igiga bog'liq.

Jamg'arish grafigini hann iste'mol grafigiga o’xshab algebraik ifodalash mumkin, ya'ni jamg'arish funktsiyasi quyidagi ko’rinishga ega:

S = -a + (1 -b) Yd

Iste'mol va jamg'arish hajmiga tasarrufidagi daromad dinamikasidan tashqari quyidagi omillar, to’g’rirog’i bu omillardagi o’zgarishlar hann ta'sir ko’rsatadi:

1. 
   Uy xo'jaliklari daromadlari.
   
2. 
   Uy xo'ja1iklarida to'plangan mulk hajmi.
   
3. 
   Baholar darajasi.
   
4. 
   Iqtisodiy kutish.
   
5. 
   Iste'mo1chilar qarzlari hajmi.
   
6. 
   Soliqqa tortish hajmi.
   

Dastlabki besh omil ta'sirida iste'mol va jamg'arish grafiklari o'zaro teskari tomonga siljiydi. Bu besh omil ta'sirida joriy tasamifidagi daromad tarkibida iste'mol va jamg'arish ulushi nisbatlari o’zgaradi. Soliqqa tortish darajasining o’zgarishi ixtiyordagi daromad hajmini o’zgartirgani tufayli uning ta'sirida iste'mol va jamg'arish grafiklari bir tomonga qarab siljiydi. Iste'mol funktsiyasini aniqlash borsidagi tadqiqotlar, uning hajmi shuningdek 6)aho1ining daromadlari

hajmi va to'plagan mulki ko'lamiga ko'ra tabaqalanishi darajasi hamda 7) aholining soni va yoshiga ko’ra tarkibiga ham bog'liqligini ko’rsatdi.

2.