Toshkent Moliya

Diskret siyosatining mos kelmaydigan vaqti

Agar biz siyosatchilarimizga ishonishimiz mumkin deb tahmin qilsak, bir qarashda qat'iy siyosiy qoida buyukdek ko“rinadi. Diskret siyosat tabiiy ravishda moslanuvchandir. Siyosatchilar aqlli va samimiy bo“lib ko'ringan vaqtlarida ham o“zgaruvchan sharoitlarga moslanuvchan bo'lishlarini inkor qiluvchi oz bo’lsada sabablar mavjud.

Shunday bo'lsada qoidaga binoan siyosatning vaqtga mos kelmaslik muommosi kuchayadi. Bazi vaziyatlarda siyosatchilar xususiy qaror qabul qiluvchilar istiqbollariga tasir qilish uchun siyosatni oldindan targ“ib qilishni xoxlashadi. Lekin keyinchalik xususiy qaror qabul qiluvchilar ularning umidlari amalga oshgandan so“ng bu siyosatchilar ularning malumotlariga ishontirishlari mumkin. Siyosatchilarni tushunish vaqt o“tishi bilan xususiy qaror qabul qiluvchilarni siyosiy malumotlarga tasir qilishi mumkin. Bu vaziyatda ular ishonchli malumotlar yaratib siyosatchilar o“zlarini belgilangan qoida siyosatini sodir etishni xohlashadi. Vaqtga mos kelmaslik iqtisodiy misolga qaraganda siyosiy bilan juda oson bo“lishni ko“rsatib garovdagi tutqinlarning ishonchi ustida terroristlar bilan davlat siyosatini muzokora qilib ozod qilishdir. Ko'p1ab mamlakatlarning elon qilgan siyosatida ular garovdagi tutqinlar bilan bitim tuza olmaydi. Bu deklaratsiyani to“xtatish uchun mo“ljallangan terrorchilarni garovga olinganlar haqida hech narsa xabar qilinmagan bo“lsada oqilona terrorchilar va o g irlashda hech kimni tutib bo“lmaydi. Boshqa so z bilan aytganda bu e'lonni maqsadi terrorchilarning umidi va ularning xulqiga tasir qiladi.

Lekin aslida, siyosatchilar oqilona siyosat qabul qilishmasa mazkur e'lon o“z tasirini ko'rsatadi. Terrorchilar vaqtincha garovga olishganligini biladi, siyosatchilar garovga olish uchun behisob vasvasaga duch kelishadi. Oqilona terrorchilarni to“xtatish uchun yagona yo“l siyosatchilarning ehtiyotkorlik bilan siyosat olib borib shartnoma qoidalariga amal qilishidir.Agar siyosatchilar rozilik berishga qodir bo“lmasa garovdagi terrorchilar bartaraf qilinadi.

Shu muommo monetar siyosatni olib borishda kamroq keskinlikni paydo qiladi. Federal zaxiraning qiyin vaziyatda qaror qabul qilishni muhokoma qilishda inflatsiya va ishsizlikni har ikkalasini o ylab ko“rishga to’rg'i keladi. Flip egri chizig iga ko“ra ishsizlik va inflatsiya o“rtasidagi tanlov kutilgan inflatsiyaga bog'liqdir. Federal zaxira har bir kishini past inflatsiya darajasini kutishni afzal

ko'radi shuning uchun qulay murosaga duch keladi. Kutilgan inflatsiyani kamaytirishda monetar siyosatning asosiy maqsadi Federal zaxira inflatsiyani kam deb elon qilishi bo“ladi.

Ammo inflatsiyani kam deb elon qilish siyosati o“zi ham ishonchli emas. Bir marta uy xo“jaliklari va firmalar ish haqi va narxlarni o“rnatishda o“z navbatida o'z inflatsiya tahminlarini shakillantirgan, Federalzaxira bu elonni amalga oshirish uchun ishsizlikni kamaytirib monetar siyosatni amalga oshirish kerak. Odamlar Federalzaxiralarni tushunishni birinchi navbatda rag“batlantirish deb tushungan. Prizident o z ixtiyoribilan inqirozni keskin kamytirishni Federalzaxirani va ishsizlikni kamaytirish kerak degan buyrug“ini muzokara qilgan. Va xuddi shunga o“xshash terrorchilar hech qachon muzokara siyosatini elon qilmaganda, uy xo'ja1iklari va firmalar inflatsiyani kam bo“lish siyosatini elon qilishgan.Bu tahlil kutilmagan natijalarda siyosatchilarni bazan ularni maqsadlariga erishishda ulardan uzoqda bo“lsa yaxshiroq bo“lishi takidlangan. Ongli terrorchilar sababli garovdagi tutqinlarni kamayishi va o“ldirilganligi agar siyosatchilar garovdagi tutqinlarni ozodligini qattiq rad etadi. Monetar siyosat sababli agar Federalzaxira nol foiz inflatsiya siyosatini sodir etsa katta sihsizlik darajasisiz kamroq inflatsiya vujudga keladi. (monetar siyosat haqidagi bu xulosa ushbu bob ilovasida oshkororoq kichraytirilgan nusxada berilgan).

Bu vaqtning mos kelmaydigan siyosati boshqa manolarda ham paydo bo'lishi mumkin.

• 
  investitsiyani kuchaytirish hukumat kapitaldan daromad solig“i bo lmaganligini elon qiladi. Ammo fabrikalar qurilgandan keyin hukumat o zining soliq daromadlarini kuchaytrishni vada berganligiga ishontiradi.
  
  • 
    qaytao“rganib chiqishni kuchaytirishda hukumat muntazam kompaniyalarga yangi dori darmon ishlab chiqarish uchun monopoliya berganligini elon qiladi ammo bitta dori yaratilgandan keyinhukumat patentni bekor qilishga yoki dorini bemorlarni bahramand qilishga dorini narxini pasaytirishga ko“ndirgan.
    
  • 
    yaxshi xatti harakatni rag batlantirishda ota ona farzandi qonun qoidani buzganda uni jazolash kerakligini elon qiladi bola tartib qoidani buzmaganda esa ota ona uni kechirishligini aytadi chunki o“zini bolasini jazolash ota ona uchun yoqimsizdir.
    
  • 
    qattiq ishlashingizni rag“batlantirishda sizning kasbingiz kursni oxirida imtihon elon qiladi. Ammo siz hamma materiallarni o'qib o“rganganingizdan keyin professor imtihonni kechiktirishga ishontiradi shuning uchun uni darajasi keraksiz bo'ladi.
    

Har bir sabab oqilona moddalar uchun rag'batlantirishni tushunish ularni xatti harkatlariga tasir qiladi. Va yana har bir sababda siyosatchining tasavuridan uzoqda bo“lgan yechimni belgilangan siyosat qoidalari uchun qabul qiladi.