Toshkent moliya instituti zulxumor toirovna abdalova zulxumor nazarovna tojiyeva

3-jadval
Ekin  maydonlari  tuzilishi__________________
Ekin  maydoni
2000
yil
2010  yil
ming ga
Jamiga 
nisbatan, 
%  da
ming ga
Jamiga 
nisbatan, 
%  da
Jami ekin maydoni
3778.3
100
3708,4
100
Shundan,  donli 
ekinlar
1614,0
42,7
1679,4
45,3
boshoqlilar
1417,5
37,5
1559,9
42,1
Shundan bug‘doy
1355,8
35,9
1466,3
39,5
Makkajo‘xori
49,2
1,3
28,3
0,8
Sholi
131,8
3,5
69,2
1,9
Dukkakli
7,3
__  0,2
17,5
0,5
Texnika  ekinlari
1512,5
40.0
1417,0
38,2
Shundan;  paxta
1444,5
38,2
1342,5
36,2
Kartoshka
52,2
1,4
70,7
1,9
Sabzavotlar
129,9
3,5
173,0
4,7
Poliz  mahsulotlari
36,9
1,0
47,9
1.3
Oziqa,  yem-xashak 
ekinlari
429,0
11,4
320.4
8,6
Manba: 
Сельское  хозяйство 
Республики 
Узбекистан 
2003. 
Ста­
тистический  сборник.-Т,  2004.  С.  22.  Сельское  хозяйство  Узбекистана. 
Статистический сборник.-Т,  2011.  С.  21.
3.  Dehqonchilik va chorvachilik
Respublika  qishloq  xo‘jaligi  ikkita  yirik  tarm o q   c h o r­
vachilik  va  dehqo nchilikdan   iborat.  Q ishloq  xo‘jaligidagi  islo-
142

---

h o tlar 
natijasida, 
jam i 
qishloq 
x o ‘jaligida 
chorvachilik 
m ahsulotining  hajm i  1990-yilda  36,6  foiz  b o ‘lgan  b o is a , 
2010-yilda  d eh q o n   xo'jaliklarida  chorva  m ollarining  bosh  soni 
ko'p ayishi  hisobiga  40,6  foizga  k o ‘tarildi.  Shuningdek,  g o ‘sht 
yetishtirish  hajm i  h a m   sezilarli  o ‘sdi,  y a’n i  ushbu  davrda  789,1 
to n n a d a n   1461,4  m ing  ton naga  (1,9  m arta),  sut  3034,2  m ing 
to n n a d a n   6169,0  m ing  ton naga  (2  m arta),  tu xu m   1231,8  m ln 
d o n ad an   3061,2  m ln   donaga  (2,5  m arta)  k o ‘paydi.  A ksincha, 
paxta  tolasining  ja m i  qishloq  x o ‘jaligidagi  hissasi  47,7  foizdan
11,1 
foizga 
qisqardi. 
Q olgan 
b arch a 
chorvachilik 
va 
deh qo nchilik  m ahsulot  turlarida  m ahsuldorlik  va  hosildorligida 
o ksish  ro ‘y  berdi.  M asalan,  donli  ekin  m aydonlari  kengayishi 
va  hosildorligining  ortishi  hisobiga  donli  ekinlar  yetishtirish 
hajm i  1999-  yilda  7504,3  m ing  to n n a d a n   2010-yilda  2038,2 
m ing  tonrm aga  k o ‘paydi.  Shuningdek,  poliz  va  sabzavot  ekin 
m ahsulotlari  m iqdori,  ya’n i  kartoshka  5  m arta,  poliz  m ah su ­
lotlari  1,2  m arta,  m evalar 2,6,  u zu m   1,3  m artaga  oshdi.
R espublika  qishloq  x o ‘jaligida  dehq onchilik  m u him   va 
yetakchi 
tarm o q lard an  
sanaladi. 
D ehqo nch ilikn in g 
yalpi 
qishloq  x o ‘jaligi  m ahsulotidagi  ulushi  2011-yilda  59,4  foizni 
tashkil  etdi.  D eh q o n ch ilik   asosan,  sug‘o rm a  va  lalm ikor 
dehqonchilikka  tayaniladi.  L alm ikor  d ehqonchilikda  (bug‘doy, 
arpa,  zig‘ir,  kunjut,  n o ‘xat,  oziqabop  ekinlar,  bog‘dorchilik, 
uzum chilik)  yetishtirilgan  m ah sulotlar  hajm iga  k o ‘ra ju d a   kam  
ulushga  ega.  Asosiy  deh qo nchilik  m ahsulotlari  sug‘oriladigan 
yerlard an  olinadi  va  uning  hosili  lalm ikor  dehqonchilikka 
n isbatan   3-5  m arta  k o ‘p  b o la d i.  Sug‘oriladigan  yerlarda 
yetishtiriladigan  texnika,  donli  ekinlar,  sabzavot-kartoshka, 
poliz,  yem -xashak  ekinlari  dehq onchilik  yalpi  m ahsulotining 
98-99  foizini  beradi.  Jum lad an ,  yuqorida  ta ’kidlanganidek, 
islohotlar  davrida  texnika  ek inlaridan  paxta  ekiladigan  yer 
m aydonlarining 
qisqarishi, 
paxta-tolasining, 
boshqa 
deh qo nchilik  m ahsulot  turlariga  n isbatan  m ahsulot  hajm ining 
kam ayishiga  olib  keldi.  M asalan, 
1990  yilda  respublika 
b o ‘yicha  yalpi  qishloq  x o ‘jaligi  m ahsulotining  47,7  foizini 
paxta  tolasi  tashkil  etgan  b o ‘Isa,  2010-yilda  bu  raqam   11,1 
foizga  teng  b o ‘ldi.  A ksincha,  donli  ekinlar  ulushi  4,1  foizdan
10,8  foizga  k o la rild i.
143

---

4-jadval