Toshkent moliya instituti zulxumor toirovna abdalova zulxumor nazarovna tojiyeva



Download 6,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/114
Sana03.08.2021
Hajmi6,69 Mb.
#137685
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   114
Bog'liq
Iqtisodiy geografiya

3.  Fanning  tadqiqot  m etodlari
F ann in g  obyekti  va  pred m etin i  to ‘g ‘ri  bilish,  u la m i  kelib 
chiqishini,  rivojlanishini  ilm iy  asosda  tahlil  etishda  va  obyektiv 
ravishda  baho  berishda,  m a ’lu m   iqtisodiy geografik  m etodlarga 
tayangan  holda  am alga  oshiriladi.
Iqtisodiy  geografiya  fanining  asosiy  tadq iq ot  m etodlariga 
quyidagilar  kiradi:
Tarixiy  m etod;
Taqqoslash  m etod;
K artografik  m etod;
Statistika va  m atem atika  m etodi;
Tarkibiy-  tizim li  m etod;
M odellashtirish  m etodi
Ekstrapolyatsiya  m etodi;
Sotsial  so‘rov  m etodi;
Inform atsiya  va  boshqa  m eto d lar  b o ‘lib  bu  m etodlarning 
ayrim lari  ustida  to ‘xtalib  o ‘tam iz.
Iqtisodiy  georafik  tad q iq o tlam i  olib  borishda  tarixiy  m etod 
alohida  o ‘ringa  ega  b o ‘lib,  xo‘jalik   rivojlanishining  davr  (vaqt) 
va  jo y   birligi  jih atid an   o ‘rganish  aloh id a  aham iyatga  ega. 
Ayniqsa,  hududiy  iqtisodiy-ijtim oiy  tizim larni  shakllanishida 
va  rivojlanishida  tarixiy  jarayonlarning  va  voqealarning  hal 
etuvchi  ta ’sirini  o ‘rganish ju d a   m uhim dir.


M asalan,  m am lakat  ishlab  chiqarish  kuchlarining  shakllan­
ishi  va  rivojlanishini  tarixiy  bosqichlar  asosida  tad q iq   etish  va 
h ar  bir  bosqichga  xos  b o ‘lgan jarayo nlarn i,  om illam i  va  hodis- 
alarni  o ‘rganish  zarurdir.
T izim li-tarkibiy  m etod   iqtisodiy  gegrafiya  fanida  bir 
m unch a  m urakkab,  biroq ju d a  sam arali  hisoblanadi.  Bu  m etod 
o ‘rganilayotgan  v o qe’a  va  hodisani  o ‘zid an   k attaro q  b o ‘lgan 
obyekt  doirasida  o 'rganishn i  taqozo  etadi.
M asalan,  respublikam izning  biror viloyatini  iqtisodiy  geog­
rafik  tavsifini  olib  borishda,  shu  viloyatning  m aydoni,  aholisi, 
x o ‘jaligi  va  boshqa  jih atlarin i  o ‘rganganda,  bu  k o ‘rsatkichlarni 
respublikaning  yaxlit  tizim idagi  salm og‘i  va  viloyatning  res- 
publikadagi  o ‘rni  va  roli  aniqlanadi.  D em ak,  viloyat  ijtim oiy- 
iqtisodiy  tizim   sifatida  em as,  balki  turli  xil  h u du diy  tarkib 
birligi  tarzida  ko'rilishi  lozim .  T aqqoslash  m etodi  ham  
iqtisodiy  geografiyada ju d a   serm ahsul  va  u num li  m etodlaridan 
hisoblanib,  ikkita  taqqoslanayotgan  obyektlar  u ch u n   u m um iy 
va  o ‘ziga  xos  tom o nlarni,  obyektning  katta-kichikligi,  uning 
afzalliklarini,  im koniyatlarini  va  om illarini  ochib  beradi. 
Ekstrapolyatsiya  m etodi  kelajakka  b ah o  berish  b o ‘lib,  uning 
asosiy  m azm u ni  o ‘tm ishdagi  jaray on larni  kelajakka  k o ‘chirish 
yoki 
istiqbolni 
aniqlash 
orqali 
o ‘rganiladi. 
M asalan, 
0 ‘zbekiston  aholisi  h ar  yili  3  %  ga  yaqin  о ‘sib  boradigan 
b o ‘lsa,  2015-yilda  respublika  aholisining  soni  30,9  m ln   kishini 
tashkil  etishi  m um kin,  degan  likrga  kelam iz,  y a’n i  oldingi 
o ‘sish  su r'atlarin i  orqali  kelajakdagi  aholi  son ini  aniqlaym iz. 
Biroq, 
ekstrapolyatsiya 
m etodi 
h ar 
doim  
h am  
to ‘g‘ri 
b o ‘lm aydi,  chunki  bu  m etod da  iqtisodiy,  siyosiy,  tabiiy  om illar 
va  sabablar  e ’tiborga  olinm aydi.

Download 6,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish