Toshkent moliya instituti zulxumor toirovna abdalova zulxumor nazarovna tojiyeva

M onarxiya  boshqaruv  shaklidagi  davlatlar
Davlatlar
Boshqaruv
shakli
Davlatlar
Boshqamv
shakli
G ‘arbiy  Yevropa
Andorra
Knyazlik
Lixtenshteyn
Knyazlik
Belgiya
Qirollik
Lyuksenburg
Buyuk  GYersoglik
Vatikan
Teokratik
monarxiya
Монако
Knyazlik
Buyuk Britaniya
Qirollik
Gollandiya
Qirollik
Daniya 
I  Qirollik
Norvegiya
Qirollik
Ispaniya 
Qirollik
Shvetsiya
Qirollik
Xorijiy  Osiyo
Baxreyn
Amirlik
Omon
Sultonlik
Bnmey
Sultonlik
Birlashgan
Arab
Amirligi
Amirlik
Bmney
Qirollik
Saudiya
Arabistoni
Qirollik
Butan
Qirollik
Tailand
Qirollik
lordaniya
Qirollik
Tailand
Qirollik
Kambodja
Qirollik
Yaponiya
Qirollik
Qatar
Amirlik
Nepal
Qirollik
Quveyt
Amirlik
Malaziya
Sultonlik
Afrika  Okeaniya
Lesoto
Qirollik
Tonga
Qirollik
Marakkash
Qirollik
Svazilend
Qirollik
Davlatlarni  boshqaruvi  tuzumi  ikki  xil  respublika  va 
m onarxiya  shaklida  b o ‘ladi.  D avlatlarni  respublika  shaklida 
boshqarilishi  A ntik  davrida  vujudga  kelgan b o ‘lib,  yangi  va  eng 
yangi  tarixiy  bosqichlarda  bu  boshqaruv  shakli  ju d a  keng
26

---

tarqalgan. 
S huni 
qayd 
etish  
zarurki, 
m ustam lakachilik 
tu zu m id an   ozod  b o ‘lgan  va  siyosiy  m ustaqillikga  erishgan 
aksariyat  davlatlar,  respublika  boshqaruviga  o ‘tishgan,  m ing 
yillab  m onarxiya  boshqaruviga  ega  b o ‘lgan  M isr,  E ron,  Tunis, 
Liviya  davlatlari  h am   respublika  boshqaruvi  shaklini  qabul 
qilishgan.  H ozirgi  davrda,  dunyoning  4 /5   m ustaqil  davlatlarida 
respublika  boshqaruvi  tu zu m i  xos.
Respublika  boshqaruvida  asosiy  q o n u n   chiqaruvchi  organ, 
xalq  to m o n id a n   saylangan  p arlam en t,  ijro  etuvchi  o rgan  esa— 
h u k um at  hisoblanadi.  R espublikalar  P rezidentlik  va  p arlam en - 
ta r 
respublikalarga 
b o ‘linadi. 
P rezidentlik 
respublikasiga 
A Q S H , 
Q ozog‘iston, 
0 ‘zbekistonni 
kiritish 
m um kin. 
P arlam ent  respublikalariga  Avstriya,  Italiya,  G erm an iya  m isol 
b o ‘lishi  m um kin.  M onarxiya  boshqaruvi  Eng  qadim gi  davrda 
vujudga  kelgan  b o ‘lib,  O brta  asrlarda  va  Yangi  davrda 
rivojlanadi.  D avlatni  m on arx   (im perator,  am ir,  qirol,  sh oh  va 
hokazo)  boshqaradi  va  boshqaruv  avloddan-avlodga  o ‘tib 
turadi.  H ozirgi  davrda  30  ta  m onarxiya  davlati  mavjud  (4- 
jadval).  M onarxiya  u c h   xil  b o ‘ladi,  konstitutsion,  m utlaq  va 
teokratik.  H ozirgi  davrdagi  m onarxiya  tuzum idagi  davlatlar­
ning  k o ‘pchiligini  k on stitutsion  m onarxiya  tu zu m i  tashkil 
etad i,  m onarxning  vakolati  cheklangan  b o ‘ladi,  q o n u n   ch iq a­
ruvchi  va  ijro  etuvchi  o rganlar  davlat  boshqaruvini  olib  boradi. 
K onstitutsion  m onarxiya  davlatlariga  m isol  qilib, 
Buyuk 
Britaniya,  Y aponiya,  N orvegiya,  Ispaniyani  keltirish  m um kin.
M utlaq 
m onarxiyada 
cheksiz 
vakolatga  ega  b o ‘lgan 
m o n arx   boshqaradi.  Bu  davlatlarga  O m an ,  BAA,  Q atar  m isol 
b o ‘ladi.  T eokratik  m onarxiyada  davlatni  diniy  boshqaruv  olib 
boradi.  Saudiya  A rabistoni,  V atikan,  B runey  shu  davlatlar 
qatoriga  kiradi.  D avlat  tuzilishi  shakli  u ning  m a ’m uriy- 
h u du diy  tashkil  etilishidir.  D avlat  tuzilishi  b o ‘yicha  b archa 
davlatlar  quyidagi  turlarga  b o ‘linadi:
1.U n ita r  davlatlar.
2 .F ederativ  davlatlar.
3.  K onfederativ  davlatlar.
U n ita r  davlat-bu  oddiy,  yaxlit  davlat  b o ‘lib,  davlat,  oblast, 
okrug,  rayon,  tu m an ,  deb  tu rlicha  no m lanad igan  m a ’m uriy- 
h ududiy  birliklarga  b o ‘linadi.  B unday  davlatda  b itta  parla-
27

---

m en t,  b itta  hu ku m at,  b itta  prezid ent  b o ‘ladi.  B unday  davlat­
larga,  Buyuk  Britaniya,  F ransiya,  Italiya,  Shvetsiya,  Polsha  va 
boshqalar  m isol  b o ‘ladi.
4-jadval