Toshkent moliya instituti zulxumor toirovna abdalova zulxumor nazarovna tojiyeva


  Dunyo  aholisining etno-dem ografik  tarkibi



Download 6,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet29/118
Sana18.01.2022
Hajmi6,69 Mb.
#387097
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   118
Bog'liq
Иқтисодий география.Абдалова З

3.  Dunyo  aholisining etno-dem ografik  tarkibi
A holi  tarkibi  d eganda  aholining  m a ’lu m   ijtim oiy  —  iqti­
sodiy va  dem ografik  belgilar  asosida  taqsim lanishi  tushuniladi.
Aholi  tarkibi  asosan  quyidagi  belgilar  asosida  taqsim lanadi:
1. 
Biologik  xususiyatga  ega  b o ‘lgan  belgilar:  (askriptiv) 
jinsi,  yoshi,  irqi,  etn ik  guruhi
41


2.  Sosial  xususiyatga  ega  b o 'lg an   belgilar:  nikoh  statusi 
(nikohda  turishi)  savodliligi  va  m a ’lum otlilik  darajasi),  kelib 
chiqishi,  tili,  fuqaroligi,  professional  tayyorgarligi
3.  Iqtisodiy  xususiyatga  ega  b o 'lg an   belgilar: 
kasbi, 
bandligi.  bandlik  sohasi,  d a ro m a d   m anbai
4.  M igratsion  xususiyatga  ega  b o 'lg an   belgilar:  tug'ilgan 
joyi,  m azk ur  aholi  m askanida  necha  yildan  beri  yashab  kelishi 
va  h.k.
5.  D em ografik  (vitalniy)  belgilar:  tu g'ilish  va  o 'lim ,  n ikoh 
va  ajralish, 
nikohga  kirish  yoshi, 
hom iladorliklar  soni, 
farzandlar  soni,  o 'lim   soni  va  h.k.
6.  Oilaviy  tarkibi  b o 'y ich a  belgilar:  oila  yoki  uy  xo'jaligi, 
oila  turlari  va  h.k.
A holining  yosh  va  jinsiy  tarkibidagi  o'zgarishlar  (dem og­
rafik  tarkibi)  birinchi  navbatda,  jam iy atn ing  dem ografik  holati 
bilan  cham barchas  bog'liq.  D em ografik  h o la t  esa  aholining 
yoshi  va jinsiy  tarkibi,  nikohga  kirishi  va  nikohning  bekor  e ti­
lishi  (ajralish),  tug'ilish,  o 'lim   va  m igratsiya  kabi  jarayonlarda 
ifodalanadi.
A holi  yosh  tarkibi  u c h   asosiy  om il  t a ’sirida  shakllanadi;
1)  yangi  tug'ilganlardagi jinsiy  nisbat;
2)  o'lim dagi jinsiy  farq
3)  aholi  m igratsiyasidagi jinsiy  farq
D em ografiyada  va  statistikada  birlam chi,  ikkilam chi  va 
uchlam chi  jinsiy  nisbatlar  m avjud. 
B irlam chi  nisbat 
— 
hom iladorlikdagi 
qiz 
va 
o 'g 'il 
bolalar 
nisbati. 
Ilm iy 
m anbalarda  qayd  etilishicha  100  ta  qiz  bola  hom ilaga  125-130 
ta   o 'g 'il  bola  hom ilalar tu g 'ila r ekan.
Ikkilam chi  nisbat  —  tirik  tu g'ilg an  o 'g 'il  va  qiz  bolalar 
nisbati.  T adq iqotlar  k o'rsatishicha  h a r  1000  ta  ch aq alo qd an  
488  tasi  qiz  va  512  tasi  o 'g 'il  b olalar  to 'g 'r i  keladi  (yoki  100  ta 
qiz  bolaga  105  —  106  ta  o 'g 'il  bola,  X itoyda  o 'g 'il  b olalar  k o 'p  
tug'ilyapti  -   100  ta  qiz  bolaga  1980  yil  107,4  o 'g 'il  bo'lsa, 
1993  yil  100  ta  qiz  bolaga  nisbatan  114,1  o 'g 'il  bola  tug'ilgan 
—  b u   m uam m o)  U chlam ch i  nisbat  —  reproduktiv  yoshdagi 
erkaklar  va  ayollar  nisbati  -   dem ografik  rivojlanishda  eng 
aham iyatli  nisbat
42


Yosh 
—  in so n   tu g ‘ilganidan  hayotining  m a ’lu m   nuqtasiga- 
ch a  b o ’lgan  davr.  Biologik  va  k alen dar  yoshlar  m avjud. 
H ozirgi  davrda  aholining  yosh  strukturasi  b o ’yicha  quyidagi 
klassifikatsiyasi  berilgan.  A holining  yosh  tarkibi  ijtim o iy - 
iqtisodiy  va  dem ografik  jaray o n larn i  o ’rganish  m aqsadida 
aholining  yosh  guruhlarga  b o ’linishidir.  A holi  yosh  guruhlari 
va 
dem ografik 
jaray on lar 
o ’zaro 
uzviy 
bog’liq 
holda 
shakllanadi.  A holi  tarkibida  yoshlar  (0  —  9,  10  —  19,  20  —  29 
yoshida)  salm og’ining  yuqoriligi  nikoh  va  tu g ’ilish  kabi 
dem ografik  jarayonlarga  ijobiy  ta ’sir  etadi.  A yni  paytda, 
tu g ’ilish  yuqori  b o ’lgan  hollarda  h ud ud lard a  bolalar,  yoshlar 
salm og’i  yuqori  b o ’ladi.
4-jadval

Download 6,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish