Toshkent moliya instituti "Xalqaro moliya-kredit" kafedrasi

To‘la xizmatli lizing. Bu lizing “yaxlit” lizingga o‘xshab ketadi, biroq, shartnomada bir qancha qo‘shimcha xizmatlar ko‘rsatishi ko‘rib chiqiladi. Masalan, lizing beruvchi asbob-uskunani sotib olish masalalarini o‘rganadi. Bu asbob-uskunani ishlatish uchun zarur bo‘lgan xom-ashyo materiallari bilan ta’minlaydi. Shu bilan birga, asbob-uskunadan foydalanish uchun malakali mutaxassislar yollab beradi va boshqa bir qator xizmatlar ko‘rsatadi.
Asbob-uskunani qoldiq qiymati lizingi. Lizingning bu shakli oldindan foydalanilgan asbob-uskunalarni ijarasi bilan bog‘liq va u dilerlar (savdo agentlari) tomonidan keng foydalaniladi. Lizingning mazkur turi, odatda, 1 yildan 3-4 yilgacha bo‘lgan muddatni o‘z ichiga oladi.

2. 
   Xalqaro lizing xizmatlarining jahon bozori.
   

Xalqaro lizing xizmatlarining jahon bozori — ikkinchi jahon urushi davridan keyin quyidagi omillarni hisobga olgan holda keng rivojlana boshladi:

• 
  likvid mablag‘lar hajmining to‘liq yetishmasligi;
  
• 
  investitsiyani optimallashtirishni talab qiluvchi raqobatning kuchayishi;
  
• 
  ishlab chiqarish kengaytirilishi uchun korxonalarda yetarli mablag‘lar ajratilishida, uning foydasini chegaralanganligi;
  
• 
  iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish, xususan, investitsiya
  

o‘sishiga shart-sharoit yaratilishi uchun hukumat va moliyaviy organlar tomonidan lizing operatsiyalari rivojlanishiga
ko‘maklashish.
Xalqaro lizingning afzalliklaridan biri shuki, bunda takomillashgan texnika va jihozlardan foydalanish, moliyaviy va soliq bo‘yicha yengilliklardan foydalanish imkoniyati yaratiladi. XVFining qaroriga binoan, chet el mashina va mexanizmlarini ijaraga olish, ijaraga oluvchi mamlakatning chet el qarzlari miqdorini oshirmaydi.
Jahonda lizing xizmatlari bozori rivojlanishida Amerika Qo‘shma Shtatlari muhim o‘rin tutadi. AQShda lizing beruvchilar uchta asosiy guruhga bo‘linadilar: mustaqil lizing kompaniyalari, banklar (banklar huzuridagi lizing kompaniyalar) va bog‘liq kompaniyalar (uskunalar ishlab chiqaruvchilar huzuridagi kompaniyalar). Mustaqil lizing kompaniyalariga lizing tarmog‘idagi mablag‘ aylanishining taxminan yarmi, yani 50-52 foizi, banklarga 27 va bog‘liq kompaniyalarga 19 foizi, bozorning boshqa ishtirokchilariga esa 2 foizi to‘g‘ri kelmoqda.
Yevropada esa lizing turlaridan biri bo‘lgan moliyaviy lizing 50- yillar oxiri 60-yillar boshlarida rivojlanishni boshladi. G‘arbiy Yevropada moliyaviy lizingni rivojlanishiga bir qancha omillar sabab bo‘ldi. Eng asosiysi bu 50-yillardagi ilmiy-texnika inqilobi bo‘lib, bu korxonalar tomonidan asosiy vositalarni yangilashning katta hajmdagi ehtiyojiga olib keldi. Moliyaviy lizing mexanizmi esa uskunlarni bank kreditlari orqali sotib olishdan ko‘ra korxonlar uchun qulay bo‘ldi. Xuddi shu davrga kelib moliyaviy xizmatlar bozori jadal rivojlanishi tufayli, yangi shakldagi moliyaviy kreditlash va past foizli stavkalar taklifi ko‘paydi.
Ushbu holat lizing faoliyatini soliqqa tortishning har tomonlama qulayligi bilan birgalikda lizing kelishuvlarini rivojlantirdi. Lizingni lizing beruvchilar uchun qulay qilib, lizing sektorini rivojlantirishda ijobiy rol o‘ynadi.
2020 yil holatiga ko‘ra xalqaro lizing bozori hajmi 1185,7 mlrd. AQSh dollarini tashkil etgan. Bunda yuqori ulushni Shimoliy Amerika lizing bozori, keyingi o‘rinlarni esa Yevropa, Osiyo hududlari egallagan.