Toshkent moliya instituti “tasdiqlayman”

 
2-mavzu:
  
Ijtimoiy sug’urta tushunchasi, uning mazmun mohiyati va 
nazariy asoslari
 
 
Ijtimoiy  sug’urta  aholini  turli  xavf-xatarlardan  ijtimoiy  ximoyalash 
xisoblanada, ya’ni ishdan ketish, mehnatga layoqatlilikni, daromadni yo’qotish 
kabi  xavf-xatarlar  yig’indisi  hisoblanadi.  Ijtimoiy  sug’urtaning  muxim  jihati 
shundaki,  u  ish  beruvchi  va  ishchilarning  maqsadli    badallari  asosida 
shakllangan  maxsus  nobyudjet  fondlar  tomonidan  moliyalashtiriladi.  Ijtimoiy 
sug’urta  tengsizlik  qoidasi  asosida  tuzilgan:  sug’urta  to’lovi  mehnat  ulushi 
hamda sug’urta muddati bilan bog’liq bo’ladi.  
  Ijtimoiiy  sug’urta  fondlarining  muhim  xarakteri  hamda  ish  beruvchi  va 
ishchilarning  birdamlik  qoidasi  ularni  boshqarishning  o’z  xos  xususiyatini 
belgilab beradi. Bu fondlar o’zini-o’zi boshqarish va notijorat xo’jalik yuritish 
qoidasi asosida ishlaydi. 
Ijtimoiy sug’urta tizimini moddiy asosini unga muvofiq keluvchi fondlar 
tashkil  etadi.  Ijtimoiy  sug’urta  fondlari  3ta  manba  hisobidan  yuzaga  keladi: 
ishchilarning  sug’urta  badali  ish  beruvchining  badallari  hamda  davlat 
subsidiyalari. 
Majburiy ijtimoiy sug’urta fuqarolarning yoshi, ijtimoiy kelib chiqishi, yashash 
joyi,  daromadidan  qa’tiy  nazar  ijtimoiy  sug’urta  kafolatlarini  ma’lum 
miqdorini olinni ta’minlashga qaratilgan (pensiya, nafaqa va xizmat). 
 
Majburiy  ijtimoiy  sug’urtaga  mehnat  qiluvchi  va  uning  oilalarini 
qarilikda,  kasallik  hollari  ish  qobiliyatini  yo’qotganda,  onalik  va  bolalikni 
muhafaza qilishda moddiy ta’minlovchi davlat kafolat tizimi sifatida qaraladi. 
Majburiy  ijtimoiy  sug’urta  mablag’alri  korxonalar,    muassasalar,  tashkilotilar 
yollanma ishchining maqsadli soliqqlri yakka tadbirkorlarning badallari hamda 
davlat subsidiyalari hisobidan shakllantiradi. 
 
 
 

---

 
171