Toshkent moliya instituti “tasdiqlayman”

Davlat pensiyasining turlari va ularning ahamiyati. 
 
  
1994  yil  1  iyulga  qadar  tayinlangan  ijtimoiy  pensiyalar  1994  yil          
iyulga qadar ularga tayinlangandan kam bo’lmagan miqdorda to’lanadi. 
 
Ushbu qonun bilan davlat pensiyalarining quyi, turlari belgilanadi: 
 
a) yoshga doir pensiya; 
 
b) nogironlik pensiyasi; 
 
v) boquvchisini yo’qotganlik pensiyasi. 
 
Yoshga  doir  pensiya  shunday  pensiyaki,  u  fuqaro  ma’lum  yoshga 
etganida, tegishli ish stajiga ega bo’lganda tayinlanadi. 
 
Shunday  qilib,  yosh  va  staj,  ya’ni  ikkita  shart  bu  pensiya  ta’minotiga 
bo’lgan huquqni belgilab beradi. 
 
Boshqa holatlar muhim ahamiyatga ega emas. 
 
Yoshga  doir  pensiya  –  bu  ko’p  yillik  mehnatning  mavqiy  samarasi 
hisoblanadi. Bunday pensiya olish huquqiga ega bo’lish uchun ishlash, xizmat 
qilish kerak, albatta. 
 
Yoshga doir pensiya umumiy asoslarda-erkaklar yoshga to’lganlarida va 
kamida  25  yillik  ish  stajiga  bo’lganlarida,  ayollar  55  yoshga  to’lganlarida  va 
kamida yillik ish stajiga ega bo’lganlarida tayinlanadi. 
 
Bu  pensiya  yoshi  eng  kichik  hisoblanib,  dastlab  1  yilda  sobiq  SSSR 
paytida belgilangan va o’sha paytdan beri o’zgarmay kelmoqda. 

---

 
221 
 
Nogironlik  pensiyasi  –  mehnat  qilish  qobiliyati  qotilishi  munosabati 
bilan  belgilanadi,  uning  miqdori  kasallikning  sababi,  nogironlik  guruhi  va 
mehnat faoliyatining davomiyligi hamda o’rtacha bir oylik ish haqiga bog’liq 
bo’ladi. 
 
Nogironlik pensiyasi   nogironlik qachon boshlanganligidan qat’i  nazar: 
ish  davridami,  ishga  kirgunga  qadarmi,  uni  tugatganidan  keyinmi  qat’i  nazar 
tayinlanadi. 
 
Agar  nogironlik  mehnatda  mayiblanish  yoki  kasb  kasalligi  sababli 
boshlangan  bo’lsa,  u  holda  pensiya  ishni  davomiyligidan  qat’i  nazar 
tayinlanadi.  Nogiron  insonning  mehnat  faoliyati  bilan  bog’liq  bo’lmagan 
hollarda  pensiya  tayinlash  uchun  ish  staji  talab  qilinadi,  bunda  ishning 
davomiyligi yoshga bog’liq bo’ladi. 
 
Boquvchisini  yo’qotganlik  pensiyasi  –  vafot  etgan  boquvchining 
qaromog’ida bo’lgan mehnatga qobiliyatsiz oila a’zolariga tayinlanadi. Uning 
miqdori  boquvchi  o’limining sababi,  mehnat  faoliyatining  davomiyligi  va  ish 
haqiga bog’liq bo’ladi.