Toshkent moliya instituti "tasdiqlayman"



Download 5,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/278
Sana26.08.2021
Hajmi5,15 Mb.
#156492
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   278
Bog'liq
akademik yozuv va notiqlik

«sinchkov o‘qish» 
g‘oyasini taklif qiladi. 
Uning yozishicha, 
«e’tibor bilan, 
shoshmasdan va lozim 
bo‘lganda, to‘xtab 
o‘qish kerak, chunki 
biror bir to‘siq, 
cheklovning bo‘lmasligi 
ish samarasining asosiy 
omilidir». 
 


39 
 
Badiiy  matn  mazmunini  anglash  oquvchidan 
ijodkorona  yondashuvni  talab  qiladi  va  bunda  asar 
matnining  dialogik  yaxlitlik  tuzilishiga  ega  ekanligini 
his  etish,  uni  «bir  tomonlama  oqish»  mumkin 
emasligini unutmaslik lozim.  
Bartning talqinicha esa, har bir ma’no oz-ozicha 
mavjud,  bu  ma’nolar  hosil  bolishi  va  yoqolishi, 
boshqalariga  orin  boshatib  berishi  mumkin.  U  holda 
matn 
mazmuni 
qismlarining 
mexanik 
tarzdagi 
birikishidan iborat tuzilishni olishi fransuz semiotigini unchalik qiziqtirmaydi.  
 
 
Bu  yosindagi  tahlil,  sozsiz,  matnning  semiotik  belgi  sifatida  qabul  qilish, 
uning tabiatiga xos mundarijaviy belgilarini aniqlash imkoniyatini yaratadi. Zotan, 
matn mazmunining mohiyati ko’pincha uning boshqa matnlar, madaniy hodisalar 
bilan bo’lgan aloqasida namoyon boladi. «Matnning asosini, deb yozadi R.Bart, - 
uning bevosita tahlilga tortiladigan ichki yopiq tuzilish emas, balki boshqa matnlar, 
kodlar, belgilar bilan bog’liqligi tashkil qiladi». 
Bundan  ko’rinadiki,  olim  mazmunning  struktur  tuzilishini  matnlar 
umumlashuvi,  o’zaro  birikuvi  g’oyasi  bilan  bog’lash  niyatida.  Ammo  fransuz 
semiotigining  yaxlitni  qismlarga  ajratib  tashlash  a’anasidan  butunlay  forig’  bo’la 
Ya.Muxarjovskiyning 
talqinicha, badiiy 
matn, eng avvalo, 
kommunikativ 
vazifani bajaradi va u 
axborot tashuvchi 
semiotik birlikdir.  
Shunga asosan 
matnning har bir 
qismi kommunikativ 
qiymatga ega bo`ladi.
 


40 
 
olmagani  aniq  ko’rinib  turibdi.  Bu  esa  mazmunning  asl  mohiyatini  buzib  talqin 
qilishdan boshqa narsa emas. 
«Global semiotika» oqimining yana bir vakili Yu.Kristeva diqqatni badiiy 
matn 
statik 
tuzilishidan 
mazmun 
yaratilishi 
jarayonlariga  ko’chirish  tarafdori.  Uning  e’tiroficha, 
tayyor  yoki  tugallangan  strukturalarni  o’rganishdan 
ko’ra  «ma’no  kvantlari»ning  hosil  bo’lish  jarayonini 
tadqiq  qilish  ma’qulroq.  Bu  olima  ham  xuddi  R.Bart 
kabi  matn  mazmuni  boshqalardan  ajralgan  holda 
mavjud  bo’lishi  mumkin  emas,  deb  hisoblaydi. 
Uningcha, mazmunlar ko’chib yuradi va bir-biriga ta’sir 
qiladi.  Shuning  uchun  ham  uning  matn  tahliliga  eng  to’g’ri  yondashuv  - 
transformatsiya amallaridan foydalanishdir.
 
Olim  semiologik  yondashuvni  badiiy  asar  matnining  ichki  tuzilishini  tahlil 
qilishga tatbiq etadi hamda uning har bir unsurining  ma’lum bir xususiy ma’noga 
ega  ekanligini  hamda  ushbu  ma’nolar  matn  umumiy  mazmunini  shakllantirishda 
o’z o’rniga ega bo’lishini e’tirof etadi. Badiiy  matnning semiologik belgi, hodisa 
sifatida e’tirof etilishida «o’rindoshlik» mezonidan ko’ra, uning timsollik va estetik 
qiymatlarini  inobatga  olish  va  alohida  turdagi  kommunikativ  vazifani  bajarishini 
unutmaslik talab qilinadi. 

Download 5,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   278




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish