Toshkent moliya instituti "tasdiqlayman"

Stol tennisi
— kichik koptok va raketkalar bilan stolda uynaladigan sport 
oʻyini. Sharqiy Osiyoda paydo boʻlgan. 20-asrning 20y.laridan koʻp 
mamlakatlarga tarkalgan. Dastlab "pingpong" (frans. pingpong — koptokning 
raketka va stolga urilishida chikadigan ovoz) deb atalgan. St. uchun, odatda, stol 
oʻlchami 152,5x274,3 sm; bal. 76 sm; turi 183x 15,25 sm boʻladi. Yogoch 
raketkaning yuziga rezina plastina qoplanadi. Koptok oq plastikadan yasaladi, 
diametri 37,2—38,2 mm, ogʻirligi 2,4—2,53 g . Uyin maydonchasining oʻlchami 
6—7 x 12–14 m. Rasmiy musobakalar sport zallarida oʻtkaziladi: erkaklar va 

---

ayollar — jamoa boʻlib, yakka holda va juftlikda hamda aralash juftlikda 
musobakalashadilar. Uyin 3 yoki 5 partiyadan oʻynaladi. Oʻyinchilardan biri 21 
ochko toʻplasa, u gʻolib hisoblanadi. Agar hisob 20:20 boʻlib qolsa, unda 
oʻyinchilardan biri 2 ochko ortiq toʻplaguncha oʻyin davom ettiriladi. Stol tennisi 
Xalqaro federatsiyasi (ITTF, 1926 y. tashkil etilgan) 130 dan ortiq milliy 
federatsiyani birlashtiradi. 1926 yildan har 2 yilda jahon birinchiligi oʻtkaziladi, 
1988 yildan Olimpiada oʻyinlari dasturiga kiritilgan. 
Oʻzbekistonda Stol tennisi keng ommalashgan. Oʻzbekiston chempionati va 
kubogi musobaqalari muntazam oʻtkazib turiladi. Oʻzbekiston Stol tennisi 
federatsiyasi 1993 y. ITTFga aʼzo boʻlib kirgan. Oʻzbekistonlik Manzura 
Inoyatova, Saida Burhonxoʻjayeva, Svetlana Geta jahon chempionatida (Doxa 
sh., Qatar, 2004 y. mart) 1oʻrinni olib, oltin medallar bilan taqsirlanishdi. Ular 
bilan birga Nodira Burhonxoʻjayeva, Madina Ayupova ham bir qancha xalqaro 
turnirlarda gʻolib boʻlishgan. 
6.
 
SUZISH 
 
Suzish-
jismoniy tarbiya va sportning ommabop, hayotiy zarur turlaridan
biri.
Suzish sog‘lomlashtiruvchi amaliy ahamiyatga ega bo‘lib, u yurak-qon tomir va 
nafas tizimi faoliyatiga ijodiy ta’sir etadi, gavda muskullarini rivojlantiradi, 
organizmning yuqumli kasalliklarga qarshiligini oshiradi. Bundan tashqari, suzish 
har bir kishi uchun hayotiy zaruratdir. Chunki suzishni bilmaganlar uchun suv 
baxtsizlik keltirishi mumkin. Suzishni bilgan kishi har qanday suvda xavfsiramay 
suzaveradi, bordi-yu, mushkul vaziyat yuz bersa, qirg‘oqqacha yetib oladi yoki 
yordam kelgunga qadar, suvda ushlashib turishiga ko‘zi yetadi. Yaxshi suzuvchi 
cho‘kayotganga yordam ko‘rsatib, uning hayotini saqlab qoladi.
Suzish o‘sib kelayotgan avlodni ma’naviy yuksak va sog‘lom qilib 
tarbiyalashda yaxshi vositadir. Suzish mashg‘ulotlari, qat’iyatlik, tezkorlik, 
chidamlilik, chaqqonlik, egiluvchanlik kabi jismoniy sifatlarni tarbiyalashga 
yordam beradi. Suzish talabalarni, harbiy xizmatga chaqiriluvchi bo‘lajak 
zobitlarni tayyorlashda muhimdir.

---

Suzish-sport suzishi, sinxron, suv osti, suvga sakrash va boshqa turlarni o‘z 
ichiga oladi. Sport suzishi to‘rt asosiy turdan iborat: erkin (krol) usulda suzish, 
chalqancha yotib (krol) usulida suzish, brass va batter–fley (delfin) usulida 
suzish. Bu turlar bo‘yicha turli xil musobaqalar hamda Yevropa va jahon 
birinchiliklari o‘tkaziladi. Suzish Olimpiya o‘yinlari dasturidan ham keng o‘rin 
olgan.
Oliy ta’lim muassasasi talabalarga suzishni o‘rganishlarda yordam berish, 
o‘quv dasturi talab va me’yorlari hamda suzish bo‘yicha “Alpomish” va 
“Barchinoy” maxsus test me’yorlarini bajarish, shuningdek, suzishda sport 
mahoratini takomillashtirishdir. Suzishni biladigan va bilmaydiganlar uchun 
alohida mashqlar bayon qilinadi, mustaqil ta’lim mashg‘ulotlar o‘tkazish 
bo‘yicha tavsiyalar beriladi. Ularni berilib o‘rganilsa, shug‘ullanuvchilar tez 
orada suvda muallaq turadigan bo‘lib, sport suzishi usullarini egallab, mahoratlari 
oshadi.
Suvga tushishga shoshilmang. Avval, suvda suzishni o‘rgatish qoidalari 
bilan yaxshilab tanishing. 
Suzishga o‘rganish, faqat mustaqil ta’lim mashg‘ulotlarni tashkil etish va uy 
topshiriqlarini vijdonan bajarishni emas, balki quruqlik hamda suvda muntazam 
mashqlar o‘tkazishni talab qiladi. E’tiborli bo‘ling, berilgan tavsiya va 
ko‘rsatmalarga amal qilishga intiling. 
Mamlakatimiz mustaqillikka erishgandan so‘ng, suzishni yanada 
ommalashtirish va rivojlantirish maqsadida yangi hovuzlar, sport majmualari 
qurildi. Bu sport turi bilan shug‘ullanuvchilar soni ortdi, o‘zbekistonlik 
sportchilarning sport-texnikaviy ko‘rsatkichlari muntazam oshib bormoqda. 
Shunga qaramay, suzish hovuzlarini qurish, ochiq suv havzalarida inshootlar 
barpo etish ishlari hali yetarli darajada emas. 
Suzishning o‘ziga xos hikmati bor. U insonlarga quvonch bag‘ishlaydi, dam 
olish va chiniqishning ajoyib vositasi bo‘lib xizmat qilidi. Mashg‘ulot paytida 
inson organizmi quyosh, havo va suvning sog‘lomlashtirish ta’siridan to‘liq 
foydalanadi. Suvdagi mashqlar asab tizimini tinchlantiradi, kuchni oshirib, 
bo‘g‘inlar harakatchanligini ta’minlaydi. Suv inson terisini tozalaydi, teri nafas 
olishning yaxshilanishiga yordamlashadi. Suzish vaqtida moddalar almashinuvi 

---

kuchayib, organizmning kislorod bilan ta’minlash miqdori keskin ortadi. Suvda 
ko‘p shug‘ullanish organizmning tiniqib dam olishini ta’minlaydi. Suzuvchining 
umumiy nafas olish, muskullari insonning kuchayishiga olib kelib, ularning har 
tomonlama rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatadi. Suzuvchilar muskullarning mutanosib 
rivojlanganligi, chiroyli qaddi-qomatning shakllanishiga amaliy yordam beradi.
Suzish ba’zi mehnat turida amaliy ahamiyatga ega. Masalan, dengizchilar, 
g‘avvoslar, gidrotexnik inshoot quruvchilar, baliqchilar uchun hayotiy zarurat 
hisoblanadi. Suzishni bilish, turli vaziyatlarga ust-bosh bilan, ust-boshsiz, suv 
havzasi, anhor orqali suzib o‘tish, falokat yuz berganda suvda cho‘kayotgan 
o‘rtog‘iga yordam ko‘rsatishda zarur bo‘lgan muhim hayotiy malakadir. Bunday 
malakalar harbiy xizmatdagi zobitlar uchun ham nihoyatda zarur.
Suzishda jismoniy rivojlantirish vositasi sifatida har tomonlama foydalanish 
uning jismoniy tarbiya tizimida asosiy sport turlaridan biri sifatidagi o‘rnini 
belgilab beradi. Suzish musobaqalari “Alpomish” va “Barchinoy” maxsus test 
me’yorlarining barcha bosqichlari uchun majburiy talablardan biri hisoblanadi. 
Yagona sport tasnifi talablarini bajarganlik uchun sport razryadlari va sport faxriy 
unvonlari beriladi. Suzish umumta’lim maktablari, o‘rta maxsus ta’lim 
muassasalari o‘quv dasturiga kiritilgan. Jismoniy tarbiya bo‘yicha davlat ta’lim 
standartlari va uning dasturi, suzishni o‘rgatish barcha o‘quvchilar uchun 
majburiy ekanligini ko‘zda tutadi. 

---

Бутун иш куни давомида хизматчи иш қобилиятининг юксаклигини
ва турғунлигини яратиш масаласи меҳнатни илмий ташкил этиш
(МИТЭ)нинг долзарб муаммоларидан бири ҳисобланади. Ишлаб
чиқариш жисмоний тарбиясининг шакллари бунга хизмат қиладиган
энг таъсирчан воситалар ҳисобланади.