Toshkent moliya instituti "soliqlar va soliqqa tortish" kafedrasi saidkarimov shuxrat shakirovich

1-jadval

O’zbekiston Respublikasi davlat byudjeti daromadlari ko’rsatkichlarining dinamikasi (foizda)⁵

Ko’rsatkichlar	2009 yil	2010 yil	2011 yil	2012 yil
Davlat maqsadli jamg’armalarsiz daromadlari - jami	100	100	100	100

⁴ O’zbekiston Respublikasining “Byudjet tizimi to’g’risida”gi Qonuniga muvofiq ishlab chiqildi.
⁵ O’zbekiston Respublikasi Prezidenti qarorlariga ilovalar asosida tayyorlandi.

To’g’ri soliqlar	26,6	26,1	26,2	25,2
Egri soliqlar	49,5	53,1	53,5	54,3
Mol-mulk solig’i va resurs to’lovlari	16,0	15,1	14,3	13,3
Ustama foyda solig’i	2,3	0,2	0,9	1,2
Boshqa daromadlar	5,6	5,5	5,1	6,0

Jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, byudjet daromadlarini shakllantirishda egri soliqlarning o’rni muhim ahamiyatga ega bo’lib, bu turdagi soliqlar 2009 yilda 49,5 foizni tashkil qilgan bo’lsa, 2012 yilda 54,3 foizni tashkil etmoqda. To’g’ri soliqlar bo’yicha tushumlar esa 2009 yilda 26,6 foizni tashkil qilgan bo’lsa, 2012 yilda bu ko’rsatkich 25,2 foizni tashkil etgan, 2009 yilga nisbatan mazkur ko’rsatkich 1,4 foizli punktga kamdir. Bu holatni ayrim to’g’ri soliqlar stavkalarining pasayishi natijasida yuz berganligi bilan izohlash mumkin.

Byudjet daromadlarida mol-mulk solig’i va resurs to’lovlari ham alohida ahamiyatga egadir. Mol-mulk solig’i va resurs to’lovlari bo’yicha tushumlar 2009 yilda 16,0 foizni tashkil qilgan bo’lsa, 2012 yilda bu ko’rsatkich 13,3 foizni tashkil etgan. Ustama foyda solig’i bo’yicha tushumlar 2009 yilda 2.3 foizni tashkil qilgan bo’lsa, 2012 yilda bu ko’rsatkich 1.2 foizni tashkil etgan holda kamayish tendentsiyasiga ega. Respublikamizda amalga oshirilayotgan izchil soliq-byudjet siyosati davlat byudjeti daromadlari qismida muayyan ulushni egallovchi byudjetning boshqa daromadlari dinamikasiga o’zining ta’sirini o’tkazgan. Masalan, 2009 yilda davlat byudjetida boshqa daromadlar 5,6 foizni tashkil qilgan bo’lsa, 2012 yilga kelib, ularning miqdori ortgan va 6.0 foizga teng bo’lgan.
Yuqoridagi jadval ma’lumotlari diagrammada quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

1. 
   diagramma. O’zbekiston Respublikasi davlat byudjeti daromadlari ko’rsatkichlarining dinamikasi (foizda) ⁶
   

Yuqorida biz Respublikamiz byudjetida soliqli to’lovlarning salmog’ini tahlil qildik, quyida esa Toshkent shahar Olmazor tumani byudjetida soliqli to’lovlarning salmog’i tahlilini ko’rib o’tamiz: