Toshkent moliya instituti sirtqi fakultet

Yapli talabning hajmiga ta’sir etuvchi omillar

Iste’molchi qarzlari. Iste’molchi qarzlari ko’p bo’lganda, u joriy daromadini qarzlarga to’lab, o’zlarining bugungi sarflarini ko’paytirish mumkin. Aksincha, iste’molchi qarzdor bo’lmasa, ular bugungi sarflarini ko’paytirishga tayyor bo’ladi.
Soliq. Daromad solig’I stavkasining kamayishi, narxlarning mavjud drajasida iste’molchilik sarflarining ko’paytiradi, soliqlarning oshishi iste’molchilik sarflarini kamaytiradi.

3. 
   Investitsion sarflar. Investitsion sarflar, ya’ni ishlab chiqarish vositalarini xarid qilish yalpi talabning narxdan tashqari muhim omili hisoblanadi. Narxlarning mavjud darajasida korxona sotib olish mumkin
   

bo’lgan yangi ishlalb chiqarish vositalarining kamayishi yalpi talabning kamayishiga, aksincha korxona sotib oladigan investitsion tovarlar hajmining ko’payishi yalpi talabning ko’payishiga olib keladi. Investitsion sarflarni o’zgartirish mumkin bo’lgan narxdan tashqari omillarni alohida-alohida qarab chiqamiz.

Foiz stavkalari. Boshqa sharoitlar o’zgarmay qolganda, foiz stavkasining oshishi, investitsion sarflarning kamayishiga va yalpi talabning qisqarishi olib keladi. Bu yerda gap mamlakatda pul massasi hajmining o’zgarishi oqibatida foiz stavkalarning o’zgarishi haqida gap ketadi. Pul massasining ko’payishi foiz stavkasini kamaytiradi va shu orqali capital qo’yilmalar hajmini ko’paytiradi. Aksincha, pul massasining kamayishi foiz stavkasining oshishiga va investitsiyalarnign qisqarishiga olib keladi.