Toshkent moliya instituti sh

Kreditga layoqatlilik ko’rsatkichlariga

qarab mijozlarni sinflarga ajratish bo’yicha talablar

№	Ko’rsatkichlar	I sinf	II sinf	III sinf
1.	Qoplash koeffitsienti (Kq)	Kq2,0	2,0>Kq1,0	1,0>Kq
2.	Likvidlilik koeffitsienti (Kl)	Kl1,5	1,5>Kl1,0	1,0>Kl
3.	Muxtorlik koeffitsienti (Km)	Km60%	60%>Km30%	30%>Km

Kreditga layoqatlilikning har bir sinfdagi korxonalarga banklar har xil kredit munosabatlari tuza oladilar. 1-sinfga mansub qarz oluvchilarga bank kredit liniyasi ochishi, kontokorrent hisob raqami bo’yicha kredit berishi, boshqa qarz oluvchilarga nisbatan past foizlarda ishonchli kreditlar berishi, kreditlar bo’yicha ta’minganlik talab qilinmasligi mumkin.

2. 
   sinfga mansub qarz oluvchiga esa umumiy asoslarda va odatdagi tartibda, ya’ni majburiyatni muvofik, shaklda ta’minlanishi (kafolat, garov, kafillik) sharoitida kredit beriladi., agar uning qo’shimcha ko’rsatkichlari ijobiy holda bo’lsa, unda unga imtiyozlar berilishi mumkin, ammo ishonchli kreditlar berilmaydi. Agar qo’shimcha ko’rsatkichlar bo’yicha kamchiliklar bo’lsa, uning moliyaviy ahvoli nobarqaror deb topilishi va uni yaxshilash uchun choralar ko’rishni talab qilish, kredit bo’yicha garovni mustahkamlash, foiz stavkalarin oshirishi, ssudaning summasini va muddatini cheklash choralarini ko’rish mumkin.
   

Bank uchun 3-sinfga mansub korxonalarni kreditlash jiddiy risklar bilan bog’liqdir. Shuning uchun ular kamdan-kam holatlarda va yuqori turadigan korxonalar kafolati hamda mulkni garovga qo’ygan holatda eng yuqori foizlarda kreditlanadilar.

Agarda tahlil bo’yicha mijozning moliyaviy holatida qoplash koeffitsienti 0,5dan (k_k<0,5) kichik bo’lsa, likvid mablag’lari juda kam bo’lsa yoki umuman

mavjud bo’lmasa va uning o’z mablag’lari miqdori ham kam bo’lsa, u nolikvid balansga ega bo’lgan, moliyaviy holati nochor korxona deb qaraladi va uni 4-sinfga kiritish mumkin va bunday korxonalarga odatda umuman kredit ajratilmaydi.

Mijozlarning kreditga layoqatliligini baholashning muhim bir xususiyati shundaki, yuqorida ko’rsatilgan ko’rsatkichlar korxonaning kreditga layoqatliligini baholashning yakuniy ko’rsatkichlari hisoblanmaydi. Mijozlar faoliyati va ularning moliyaviy ahvolini yanada chuqurroq ko’rib chiqishda hamda kreditga layoqatliligining asosiy ko’rsatkichlari bo’yicha mijoz turli xil sinflarga taalluqli bo’lib chiqsa, u holda moliyaviy ahvoli haqida tug’ri xulosaga kelish uchun kreditga layoqatlilik darajasini baholashning qo’shimcha ko’rsatkichlarini tahlil qilish lozim bo’ladi.