Toshkent moliya instituti sh. N. Fayziev, R. D. Dusmuratov, A. A. Karimov, I. N. Kuziev, A. Z. Avlokulov

 

 

2. Davr sarflarini tekshirish  

 

Davr  sarflariga  kiritiladigan  xarajatlar  tarkibi  «Mahsulotlar  (ish,  xizmatlar) 

tannarxiga  qo’shiladigan,  mahsulot  ishlab  chiqarish  (ish  bajarish,  xizmat 

ko’rsatish)  xarajatlarining  tarkibi  va  moliyaviy  natijalarini  shakllantirish  tartibi 

to’g’risidagi Nizom»ga muvofiq aniqlanadi.  

Auditor  davr  sarflarini  hisobga  olishni  va  moliyaviy  natijalar  to’g’risidagi 

hisobotni  tuzishning  to’g’riligigni  nazorat  qilish  maqsadida  quyidagilarni 

tekshirishi  lozim:  davr  sarflarini  hisobga  oladigan:  9410-«Sotish  xarajatlari», 

9420  -  «Ma’muriy  xarajatlar»,  9430-«Boshqa  operatsion  xarajatlar»,  9440-

«Kelgusida soliqqa tortiladigan bazadan chegiriladigan hisobot davri xarajatlari» 

bo’yicha  o’z  vaqtida,  ishonarli  va  to’liq  aks  ettirilishining  ta’minlanishi; 

ma’muriy-boshqaruv  xodimlari  mehnatiga  haq  to’lash  va  mukofotlash  haqidagi 

Nizom,  lavozim  maoshlarining  belgilangan  xarajatlar  smetasiga  rioya  qilinishi 

ustidan nazoratning ta’minlanishi.  

Quyidagi  xarajatlarni  davr  sarflariga  kiritishning  asoslanganligi  va  o’z 

vaqtidaligi:  reklama  xarajatlari  (nashriyotda  e’lon  qilish,  radiodan  eshittirish  va 

televidenie orqali ko’rsatish, reklama mahsulotlarini ishlab chiqish va chop etish, 

stendlar  va  shitlar  tayyorlash,  video  va  diafilmlar  namoyish  etish  va  boshqalar); 

korxonaning  O’zbekiston  Respublikasi  hududida  va  xorijdagi  yarmarkalar  va 

ko’rgazmalarda  ishtirok  etishiga  doir  xarajatlar  (  eksponatlarni  tayyorlash  va 

---

 

 

388 

etkazib berish, modellar va maketlar tayyorlash, adabiyotlar va texnik hujjatlarni 

nashr qilish); mahsulotlar (ishlar, xizmatlar)ni eksport qilish bilan bog’liq sarflar; 

bojxona  tadbirlari  uchun  to’lovlar;  import  muomalalarini  amalga  oshirishda 

vositachilik qiladigan tashkilotlarga to’lanadigan komission to’lovlar summalari; 

bojxona to’lovlari, shuningdek, tovarlar va boshqa mulklarni import qilish bilan 

bog’liq bo’lgan bojxonada amalga oshiriladigan rasmiylashtirish o’tkazish uchun 

to’lovlar;  material  qiymatliklarni  sotib  olish  va  tashib  keltirish  xarajatlari; 

belgilangan me’yorlar va boshqaruv tomonidan tasdiqlangan smetalar doirasidagi 

korxona  faoliyati  bilan  bog’liq  vakillik  xarajatlari  (shtatda  turmaydigan 

tarjimonlar  xizmatiga  haq  to’lash,  ishchi  muzokaralar  vaqtida  chet  ellik 

vakillarning rasmiy qabulini o’tkazishga doir xarajatlar).  

Bunda  qilingan  xarajatlarning  asoslanganligi  va  tasdiqlovchi  hujjatlar 

(schyotlar, do’konlar va restoranlarning cheklari va boshqalar)ning mavjudligiga 

alohida e’tibor berish zarur.