Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov


g) qiymat va bahoning shakllanishi



Download 3,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet88/233
Sana01.08.2021
Hajmi3,72 Mb.
#134878
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   233
Bog'liq
Ш.Ташматов. Иктисодий таълимотлар тарихи

g) qiymat va bahoning shakllanishi 
A.Smit  «sarfli»  qiymat  nazariyasiga  asos  soldi.  U  tovarning 
foydaliligi (iste‘mol qiymati) bilan almashuv qiymatini bir-biriga qarshi 
qo‗ydi  va  almashuv  qiymatining  shakllanishini  tahlil  qilishda 
foydalilikni  inkor  etdi.  Keyinchalik  bu  nazariyadan  ikki  qarama-qarshi 
yo‗nalish  hisoblangan  –  iqtisodiy  liberalizm  va  sotsializm  vakillari 
o‗zlarining tamoyillarini asoslash uchun foydalandilar. 
A.Smit  bozor  bahosining  beqarorligini  talab  va  taklifdagi  doimiy 
o‗zgarishlarning  natijasi  ekanligini  ko‗rsatib  o‗tadi.  Lekin  boylikning 
«haqiqiy»  qimmati  doimo  o‗zgarib  turishi  mumkin  emas.  Shuning 
uchun  A.Smit  o‗z  oldiga  tovarning  «real»,  «tabiiy»  bahosini,  ya‘ni 
uning  qiymatini  topish  vazifasini  qo‗ydi.  Bunda  u  bir  vaqtning  o‗zida 
ikki  har  xil  konsepsiyadan  foydalandi.  Birinchisi  –  tovarning  qiymati 
faqat  unga  sarflangan  mehnat  bilan  aniqlanadi:  qancha  ko‗p  mehnat 
sarflansa,  tovar  shuncha  qimmat  bo‗ladi  (bu  konsepsiya  D.Rikardo  va 
K.Marks  iqtisodiy  ta‘limotlarining  asosini  tashkil  etadi).  Ammo  ushbu 
qoida,  A.Smitning  fikricha,  faqat  jamiyat  taraqqiyotining  dastlabki 
bosqichlarida,  «qoloq  jamiyatlarda»  qo‗llaniladi.  Lekin  sivilizat-
siyalashgan  jamiyatda  tovar  qiymatini  aniqlashda  kapital  va  yer  ham 
hisobga  olinadi.  Ikkinchi konsepsiya  ana  shunday  paydo  bo‗ladi, unga 
binoan  tovar  qiymatini  yaratishda  barcha  ishlab  chiqarish  omillari 
(mehnat,  kapital,  yer)  qatnashadi.  Shunga  muvofiq  tovar  qiymati 
mehnat sarflaridan, foyda va yer rentasidan tashkil topadi, ya‘ni ishlab 
chiqarish xarajatlari bilan aniqlanadi.  


135 

Download 3,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   233




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish