Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

ega  bo’lishi  aniqlangan.  Bunday  servislar  qishloq  xo’jaligi  mashina,  qurilma, 

uskuna  va  datchiklaridan  ma’lumotlar  olish  va  ularni  saqlash  masalasini  hal 

qilib  beradilar  va  buning  natijasida  turli  formatlar  hamda  protokollarning 

mosligini ta’minlab beradilar. Bundan tashqari, yagona servis butun bit tarmoq 

miqyosida  faoliyat  ko’rsatadigan  kompaniyalar  tomonidan  ma’lumotlarni 

samarador  ishlatishni  ta’minlab  bera  oladi,  shu  jumladan,  yer  maydonlarini 

masofaviy zondlashtirish, giperspektral aerofotos’emka, ob-havo bashorati, suv 

resurslari  xolati  bo’yicha  ma’lumotlar  va  boshqalar.  Bulutli  servisning 

qo’shimcha  afzalliklariga  agrar  sector  xizmatchilarini  logistika  va  marketing 

bo’yicha    qo’llab-quvvatlash  ham  kiradi.  Aniq  va  o’z  vaqtida  olinadigan 

ma’lumot  turli  xildagi  qishloq  xo’jalik  ekinlaridan  kamroq  yoki  keragidan 

ko’proq  miqdorda  hosil  olish  tavakkalchiligini  ancha  kamaytiradi, 

agromahsulotlarga  real  narx  belgilash  imkoniyatini  yaratadi,  vositachilarga 

bo’ladigan  qo’shimcha  harajatlarni  kamaytiradi,  qishloq  xo’jalik  mahsulotlari 

yetkazib berish bo’yicha transport zanjirlarini tashkil qilishni osonlashtiradi va 

tayyor qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlashni ancha yahshilaydi. Accenture 

kompaniyasining  hisob-kitoblariga  ko’ra,  yagona  bulutli  servislarning  tadbiq 

qilinishi  bir  gektardan  olinadigan  hosil  miqdorini  ikki  barobar  oshirishga  olib 

kelar  ekan.  Demak,  bunday  servislarning  tashkil  qilinishi  qishloq  xo’jaligini 

raqamlashtirish jarayonini anchagina tezlashtirishga olib keladi.  

    Endi  yuqoridagi  aniqlanuvlardan  so’ng,  zamonaviy  qishloq  ho’jalik 

texnologiyasi  AgTech  (Agronomic  Technology)  nima  ekanligini  quyidagi  tarzda 

aniqroq  qilib  tushuntira 

olamiz: 

Qishloq  xo’jalik  texnologiyasi  yoki 

agrotexnologiya  (AgTech)  agrobiznes  sohasi  mahsulotlari  qiymatini  yaratish 

zanjiridagi  qandaydir  aniq  bir  ekotizim  bo’lib,  u  kimyo,  biologiya,  biokimyo, 

agronomiya,  o’simlikshunoslik  va    shunga  o’xshash  fanlar  kesimida  paydo 

bo’lgan.  PwC  kompaniyasining  ta’kidlashicha,  ushbu  holatda  raqamlashtirish 

jarayoni  burilish  nuqtasi  sifatida  namoyon  bo’lib,  u  qishloq  xo’jaligining 

kelajakdagi  rivojlanishiga  poydevor  sifatida  xizmat  qiladi.  AgTech-loyihalarda 

ROI  (Return  of  Investment)  ko’rsatgichi  qishloq  xo’jaligiga  bo’lgan  boshqa 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

an’anaviy investitsiyalarga nisbatan ancha katta miqdorda bo’ladi. Shuning uchun 

bo’lsa  kerak,  faqat  2017  yilning  o’zidayoq  agrotexnologiyalarga  bo’lgan 

investitsiyalar  shunday  kompaniyalarni  sotib  olish  yoki  ularga  investitsiyalar 

kiritish  natijasida  salkam  32%  ga  ortdi  yoki  pulda  ifodalaganda,  $2,6  milliard 

dollarga  o’sdi  (Forbes  ning  ma’lumotlari).    Bu  xolatning  sababini  usoqlardan 

qidirib  yurishning  keragi  yo’q,  sabab  juda  oddiy  –  yer  kurrasidagi  insonlar  soni 

borgan  sari  ortib  bormoqda  va  ularning  barchasini  oziq-ovqat  bilan  ta’minlab 

turish kerak. BMT ning bashoratlariga ko’ra, 2025 yilga kelib, yer sharidagi aholi 

soni 8,1 milliarddan oshib ketadi, 21 asr o’rtasiga kelib esa 9,6 milliardga yetadi. 

Mutaxassislarning  fikrlariga  ko’ra,  raqamli  transformatsiya  tufayli,  qishloq 

xo’jaligi tarmoqlarining yalpi mahsuloti 60% dan ortiqqa ko’payadi va shu tufayli 

oziq-ovqat  yetishmovchiligi  kutilmaydi.  Raqamli  agrotexnologiyalar  sohasidagi 

bunday  yangiliklar  bilan  bog’liq  ravishda    O’zbekiston  Respublikasi  normativ-

xuquqiy  hujjatlar  portalida  bacha  tanishishi  va  muhokama  qilinishi  uchun  “Aqlli