|
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
3. Doimiy rivojlanish va tajribalar o’tkazish. Firmalar katta ma’lumotlar
bazalaridan foydalanish, tizimlarni avtomatlashtirish bo’yicha kuchli
bashoratlash algpritmarini ishlatish va zahiralarni taqsimlash hamda ishlab
chiqarishda qarorlar qabul qilish kabi imkoniyatlarga ega bo’ladilar.
4. Kontraktlardagi innovatsiyalar. Firmalar va iste’molchilar o’zlari trnzaktsiya
o’tkazadigan shaxslarning faoliyatlari samaradorliligini kuzata va nazorat qila
oladilar. Bu esa iqtisodiy kelishuvlarning yangi turlari (ridesharing – transport
vositalarining birgalikda ishlatilishi) paydo bo’lishiga olib keladi. Ammo
hozirda carshering degan tushuncha ham mavjud, bunda qandaydir bir tomon
uning mulkdori bo’lmaydi.
5. Kommunikatsiya
va
koordinatsiya.
Simsiz
aloqa
vositalari,
videokonferentsiyalar va hujjatlar almashinish uchun qo’llaniladigan dasturiy
ta’minot kabi kommunikatsiya vositalari insonlar va resurslarga olar qaerda
bo’lganligidan qat’i-nazar o’zaro yaxshiroq muloqot qilish imkonini beradi.
Shu tufayli firmalar o’z mahsulotlari va hizmatari bilan global bozorda
yaxshiroq ishlay oladilar.
2016 yildan boshlab G7 va G20 ministrlari darajasida raqamli transformatsiya
masalasi global kun tartibida katta ahamiyat kasb eta boshladi. Hozirgi paytda luda
ko’p davlatlarning va jahon bo’yicha ko’zga ko’ringan rahbarlarning orasida
raqamli transformatsiyaning jamiyatdagi ahamiyati bo’yicha yakdillik mavjud.
Tarixda uchta sanoat inqilobi bo’lib o’tgan va raqamli iqtisodiyot to’rtinchi
sanoat inqilobi deb hisoblanilayapti:
Birinchi sanoat inqilobi 1760-1850 yillarda Buyuk Britaniyada boshlangan
va bunda qishloq ho’jaligidan mexanizatsiyalshgan tizimlarga o’tilgan
(paxtani qayta ishlash uskunalari, par generatorlari, paroxodlar, temir
yo’llar va metallurgiya);
Ikkinchi sanoat revolyutsiyasi 1870 yilda AQSH da boshlanib, tahminan 100
yillar
davom
etgan
(ommaviy
ishlab
chiqarish,
taqsimlash
va
kommunikatsiyalarning rivojlanishi, elektr, telefoniya, radio, televidenie,
ichki yonuv dvigateli, osmono’par uyar, plastmassa, antibiotilar kabilar) ;
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
Uchinchi sanoat revolyutsiyasi kompyuter va axborot-kommunikatsion
texnologiyalar bilan bog’liq bo’lib, AQSh boshchiligida 1960 yillarda
boshlangan (kompyuterlarning texnik va dasturiy ta’minoti, shaxsiy
komp’yuterlar, tarmoq texnologiyalari, yarim o’tkazgichlar, integral
mikrosxemalar, elektron pochta, ijtimoiy tarmoqlar, meynfreymlar, elektron
savdo tizimlari, mobil aloqa).
To’rtinchi sanoat inqilobi jamiyatni va iqtisodiyotni fizik, raqamli va
biologik dunyolarni qo’shib yuborgan holda transformatsiya qiladi va
buning oqibatida jamiyatda tub o’zgarishlar qilishga qodir bo’lgan bir
qancha sun’iy intellektli aqlli tizimlar yuzaga keladi.
Jahon iqtisodiy forumi tomonidan ishlab chiqilgan tarmoq tayyorligi indeksi
(Networked
Readiness
Index)
mamlakatlarning
raqamli
iqtisodiyotga
tayyorligining
asosiy
ko’rsatgichlaridan
biri
hisoblanadi.
Buko’rsatgichraqobatbardoshlikvahayot
sifatini
ta’minlashda
iqtisodiyot
information-kommunikatsion texnologiyalarni qanchalik yaxshi ishlatayotganligini
ko’rsatadi. Jahondagi mamlakatlardan 139 nafari ishtirok etgan reytingda birinchi
o’rinda Singapur davlati turadi. Boshqa davlatlarning o’rni esa quyida keltirilgan:
1. Singapur - 6.0
2. Finyandiya - 6.0
3. Shvetsiya - 5.8
4. Norvegiya - 5.8
5. AQSH - 5.8
6. Niderlandiya - 5.8
7. Shveytsariya - 5.8
8. Britaniya - 5.7
9. Lyuksemburg - 5.7
10. Yaponiya - 5.6
11. Daniya - 5.6
12. Gonkong - 5.6
13. JanubiyKoreya - 5.6
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
14. Kanada - 5.6
15. Germaniya - 5.6
16. Islandiya - 5.5
17. YangiZelandiya - 5.5
18. Avstraliya - 5.5
19. Tayvan, Xitoy - 5.5
20. Avstriya - 5.4
* Jahon Iqtisodiy Forumi ma’lumotlari asosida tuzilgan: URL: http:/ /
reports.weforum.org/global-information-technology-report-2016/networked-
readiness-index/
YangiraqamlitexnologikbosqichnihozirgiHigh-Tech davridan farqli o’laroq,
Do'stlaringiz bilan baham: | 
