Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

6.4. Elektron tijoratda xavfsizlikni ta’minlovchi tavsiyalar 

 

Yuqorida aytilgan barcha ma’lumotlarni jam qilgan xolda foydalanuvchining 

internetda ishlash xavfsizligi darajasini oshirish uchun quyidagi tavsiyalarga rioya 

etish talab qilinadi: 



  Eng yangi antivirus bazasiga ega bo’lgan antivirus dasturlarni kompyuterga 

o’rnatish va uning yordamida yangi va eski faylllarni tekshirib chiqish; 



  Foydalanilayotgan  operatsion  tizimlarning  yangi  versiyalari  bo’yicha 

ma’lumotlarni  bilish  va  ularga  yangilangan  himoya  imkoniyatlarni  qo’shib 

qo’yish; 



  Operatsion tizimni shunday sozlash lozimki, unda  tarmoqda xavfsiz ishlash 

imkoniyatalari ta’minlansin; 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 



  Iloji boricha eski operatsion tizimlardan voz kechish va yangilarini ishlatish; 



  Doimiy  ravishda  tarmoqda  ishlash  bo’yicha  amaliy  dasturlarni  yangilash, 

shu jumladan, internet-brauzerni, pochta dasturlarini va boshqalarni; 



  Kompyuter  viruslari,  xavfli  dasturlar  va  tarmoq  xujumlari  boshqa 

vositalarning  ta’sirini  minimallashtirish  maqsadida  elektron  pochtani, 

brauzerni  va  pochta  mijozlari  servislarining  ko’rsatgichlarini  sozlash 

(nastroyka qilish); 



 

Ishonchga  sazovar  bo’lmagan  manba’lardan  (noma’lum  web-saytlardan, 

elektron  pochta  orqali  jo’natilganlar,  telekonferentsiya  va  muloqot 

tizimlaridan)  olingan  fayllarni  kompyuterga  joylashtirmaslik  va  ularni 

saqlamaslik. Shubxali faylllarni darxol yuqotish; 



 

Pochta ma’lumotlari olinmaganligi xaqidagi ma’lumotlarda buning sababiga 

e’tibor  bering  va  agar  bu  ma’lumotlar  kompyuteringizdagi  fayllarda  virus 

mavjudligiga ishora qilgan taqdirda tegishli antivirus amallarni bajaring; 



  Imkoniyat  boricha  tizimda  parollarni  (internet  bilan  ulanish,  elektron 

pochtaga  kirish  va  boshqalar  uchun  kerak  bo’lgan  login  va  parollarni) 

saqlamang yoki ularni tez-tez o’zgartirib turing; 



  Doimiy  ravishda  juda  muxim  ma’lumotlarning  rezerv  nusxalarini  olib 

qo’ying; 



  Yoningizda  doimo  tizimni  yuklash  disklari  bo’lsin  va  agarda 

kompyuteringiz  virus  bilan  zararlangan  bo’lsa,  tizimni  disk  orqali  ishga 

tushirib, antivirus orqali tekshiring; 



 

Eng  foydali  bo’lgan  va  aqlga  muvofik  bo’lmagan  takliflar  ko’pchilik 

xollarda firibgarchilik bo’lib chiqadi; 



  Moliyaviy  piramidalar  bilan  ishlash  ko’pchilik  xollarda  kattagina 

mablag’larni osonlik bilan yo’qotishga olib keladi.