Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Ijtimoiy tarmoqlardagi firibgarliklar xaqida 

 

Turli  xil  bayramlararafasida,  ayniqsa,  yangi  yil  bo’sagasida  ijtimoiy 

tarmoqlarda ishlovchi ko’pchilik insonlarga turli xil shahslardan yoki kontakt listga 

yozilgan  «dust»lardan  biror  bir  resursga  kirish  va  unga  ovoz  berish  so’ralib, 

natijani qisqa SMS orqali jo’natish suraladi. Shundan foydalangan xolda firibgarlar 

o’z chirkin niyatlarini amalga oshiradilar. Bunday firibgarliklarning to’riga tushib 

qolmang  va  ko’rsatilgan  raqamga  SMS  ma’lumoti  jo’natmang.  Taklif  qilingan 

resursga  o’tish  kompyuterga  xavfli  virus  tushib  qolishiga  olib  kelsa,  ko’rsatilgan 

raqamga  SMS  jo’natish  hisob  raqamida  kattagina  pul  mablagning  yo’qotilishiga 

olib keladi. Ijtimoiy tarmoqdagi sizning saxifalaringizga va elektron pochtangizga 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

ruxsatsiz  kirishlarning  oldini  olish  uchun  hamda  firibgarlarning  sizga  zarar 

yetkazishi  mumkin  bo’lgan  xatti-xarakatlaridan  himoyalanish  uchun  quyidagi 

chora tadbirlarni ko’rishingiz tavsiya etiladi: 

  Elektron pochta yoki ijtimoiy tarmoqlarda kimningdir sizga biror bir amalni 

bajarish xaqidagi ko’rsatmalarni bajarishga shoshilmang; 

  Sizga ma’lumot yuborgan «do’stingiz» yoki muallifdan elektron xabarni 

xaqiqatan ham u yuborganmi yoki yo’qligini aniqlashtiring; 

  Agarda  ijtimoiy  tarmoqdagi  saxifangiz  (yoki  do’stingizning  saxifasi) 

begonalar  tomonidan  ochilgan  bo’lsa,  darxol  elektron  pochta  va  ijtimoiy 

tarmoq  parollarini  o’zgartiring  xamda  kompyuteringizni  viruslar  bor  yoki 

yo’qligiga tekshirib ko’ring; 

  Kompyuteringizga  sinovdan  o’tgan  va  ishonchli  antivirus  dasturlarni 

o’rnating  hamda  internetdan  foydalanish  bo’yicha  xavsizlik  qoidalariga 

qat’iy rioya qiling. 

  Mobil telefon raqamidan foydalangan xolda insonning qaerdaligini aniqlab 

beradigan  imkoniyatlardan  foydalanishda  juda  extiyot  bo’ling!    Chunki 

keyingi  vaqtlarda  internet  tarmogida  bunday  takliflar  ko’payib  ketayapti. 

Buning uchun firibgarlar ko’rsatilgan nomerga SMS va hisob raqamiga pul 

o’tkazishni so’raydilar. Shu ma’lumotlardan foydalanib,  tarmoq firibgarlari 

hisob  raqamingizdan  kattagina  pul  mablagini  o’marib  ketadilar.  Mobil 

telefon  raqami  bo’yicha  insonning  qaerda  ekanligini  aniqlash  mumkin, 

ammo bu ishni mobil aloqa kompaniyasi operatori ruxsati bilan, ko’rsatilgan 

talablarga mos ravishda amalga  oshirish mumkin. Shuning uchun ham agar 

bunday  taklif  boshqa  insonlardan  chiqsa,  ularni  firibgar  deb  hisoblashdan 

o’zga chora yo’q.