Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Ilm va texnologiya xududlari (regionlari) bir butun ma’muriy (administrativ) 

hududning  chegaralari  bilan  teng  keladigan  kattalikdagi  xududlarni  egallashi 

mumkin.  Bunday  xududning  iqtisodiyotida  texnopark  tuzilmalari  bilan  qo’llab-

quvvatlanib  turiladigan  innovatsion  faoliyat  katta  ahamiyatga  ega  bo’ladi.  Bu 

yerda ilmiy ishlab chiqarish komplekslari bir butun bo’lib ishlaydi, shuning uchun 

ham  ilmiy  markazlarda  yaratiladigan  yangi  texnologiyalar  darhol  ishlab 

chiqarishga va amaliyotga tadbiq qilinadilar. Ilm-fan va texnologiya xududida yirik 

ilmiy  tashkilotlar  va  ishlab  chiqarish  korxonalari  faoliyat  ko’rsatadilar.  Bu 

kompleksga  yana  ishlab  chiqarish  va  maishiy  hizmat  ko’rsatish  infratuzilmalari, 

kichik  va  o’rta  biznes  korxonalari,  moliyaviy  institutlar  va  fondlar,  dam  olish 

zonalari va madaniy tashkilotlar kiradi. Bunday ilm-fan xududining rivojiga tabiiy 

sharoitlar,  madaniy-ma’naviy  holat  va  unga  jalb  etilgan  inson  kapitalining 

hususiyatlari  katta  ta’sir  ko’rsatadi.  Fan  va  texnologiya  xududi  o’z  tarkibiga 

texnopolislarni,  texnoparklarni,  inkubatorlarni  olib,  ilmiy  va  ishlab  chiqarish 

faoliyatini qo’llab-quvvatlaydigan keng infratuzilmaga ega bo’ladi.  

Kichik  innovatsion  firmalar  orasida  alohida  o’rinni  “tavakkalchilik”  asosida 

ishlaydigan  venchur  firmalar  egallaydi.  Ular  juda  moslashuvchan  va  samarali 

kichik korxonalar bo’lib, tavakkalchilik bilan bog’liq bo’lgan raqamli innovatsion 

loyihalarni  (yangi  ilmiy-texnik  yechimlarni)  tekshirib  ko’rish,  qayta  ishlash  va 

amaliyotga  tadbiq  qilish  uchun  hizmat  qiladilar.  Ba’zi  hollarda  esa  venchur 

firmalar  biror  bir  aniq  muammoni  hal  qilish  uchun  tuziladigan  vaqtinchalik 

tashkiliy  tuzilmalar  ham  bo’lishlari  mumkin.  Bunday  korxonalar  juda  faol 

ishlaydilar, chunki ularning xodimlari va hamkorlari yangi g’oya, texnologiya yoki 

ixtironing  amaliyotga  tadbiq  qilinishiga  shaxsan  qiziqadilar,  ya’ni  ular  buning 

natijasida  kattagina  daromadga  ega  bo’lishlari  mumkin.  Venchur  korxonalar 

chuqur bilim va ilm-fan talab qiladigan iqtisodiyot tarmoqlarida (masalan, quyosh, 

shamol,  mini  suv  va  bioenegetika  sohalarida,  qishloq  xo’jalik  mahsulotlarini 

innovatsion  usullar  yordamida  qayta  ishlash,  saqlash  va  yetishtirish  kabilarda) 

keng  tarqalganlar  va  bu  yerda  ular  aniq  yo’nalishdagi  amaliy  ilmiy  izlanishlar 

hamda katta moliyaviy natija keltirishi mumkin bo’lgan injener-texnik tadqiqotlar 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

olib boradilar. Raqamli iqtisodiyot sohasida venchur biznesning alohida ahamiyati 

quyidagilardan iborat: 



  Venchur biznes yangi innovatsion hayot tarziga moslashgan korxonalar hosil 

bo’lishiga  olib  kelib,  an’anaviy  ilmiy  izlanishlar  tizimiga  ta’sir  qiladi  va 

mamlakatning  ishlab  chiqarish  jarayonidagi  zamonaviy  ijobiy  o’zgarishlarga 

olib keladi; 



  Yuqori  malakali  mutahassislar,  injener-texnik  xodimlar  va  olimlarning 

bandligini ta’minlab, ularga bo’lgan talabni oshiradi; 



 

Iqtisodiyot  an’anaviy  tarmoqlarining  texnik  va  texnologik  jihatdan  qaytadan 

jihozlanishiga erishish imkonini beradi; 



 

Yirik  korxona,  tashkilot  va  korporatsiyalarga  o’z  tuzilishini,  faoliyat 

yo’nalishini  va  maqsadlarini  zamona  talablariga  mos  ravishda  o’zgartirishga 

namuna sifatida hizmat qiladi; 



 

Venchur  biznesning  turli  hil  mamlakatlardagi  ko’p  yillik  tajribasidan  shu 

ma’lum  bo’ladiki,  mamlakatimizning  uzoq  muddatli  maqsadlarini  amalga 

oshirish  uchun  venchur  kapital  asosida  faoliyat  ko’rsatadigan  maxsus  moliya-

kredit  tizimini  yaratish  zarur  (masalan,  venchur  biznes  korxonalari  uchun