Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

skill-based  technological  change  –  SBTC

)  deb  ataydilar. Bu shubxasiz 

jahon trendidir va shuning uchun ham bu xolatni ta’lim dasturlari hamda rejalarini 

tuzishda  hisobga  olish  kerak  bo’ladi.  Masalan, 

BCG

  konsalting  kompaniyasining 

ma’lumotlariga ko’ra, Germaniyada ommaviy robotlahstirish hisobiga 2025 yilga 

kelib 610 ming ish joyi qisqaradi, ammo 960 ta  malakali hodimlar talab qiladigan 

yangi ish joylari paydo bo’ladi (

RAEK, NIU BSHE, Ekonomika Runeta RF, str.5

). 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

Asta-sekin  jahon  bo’ylab  raqamli  iqtisodiyot  tamoillari

  va  dasturiy-texnok 

hamda algoritmik vositalari mobil tijoratga o’tish jarayoni amalga oshadi; 

Internet tizimida va raqamli dunyoda oldindan bashorat qilib bo’lmaydigan

 va 

kutilmagan  ko’rinishdagi  firibgarlik  va  tovlamachilik  xolatlari  yanaga  rivojlanib 

boradi, kompaniyalar esa buning oldini olish uchu katta kuch sarflashlariga to’g’gri 

keladi; 

Sharing  economy  texnologiyalari 

insonlarning  shaxsiy  mulkka  ega  bo’lish 

istagiga  ta’sir  qila  boshlaydi  va  yoshlar  albatta  shaxsiy  mulikka  ega  bo’lish 

kerakligidan voz kehca boshlaydilar; 

Ijtimoiy  tarmoqlar  iste’mol  imkoniyatlariga  va  harid  bo’yicha

  qarorlar  qabul 

qilish jarayoniga tobora ko’proq ta’sir ko’rsata boshlaydilar; 

Virtuallik  xizmatlari  va  bulutli  texnologiyalar

  biznes  uchun  tobora  ko’proq 

imkoniyatlar  yaratib,  kompaniyalar  ularni  o’z  faoliyatlariga  yanada  ko’proq  jalb 

qila  boshaydiar.  Bu  esa  o’z  navbatida  information  tizimlarning  havfsizligi  va 

ishnochliligini ta’minlab beradi; 

Kraudsorsong  va  kraudfanding  texnologiyalarining

  biznesga  kirib  kelish 

jarayoni  yanada  kuchayadi  va  kompaniyalar  jamoaviy  fikr  va  jamoaviy 

mablag’lardan  keng  foydalangan  xolda  nafaqat  tijoriy,  balki  ijtimoiy  masalalarni 

ham hal qila boshlaydilar; 

Sun’iy  intellect  va  Big  Data  texnologiyalarining  Mashine  Learning

    asosidagi 

imkoniyatlari  kompaniyalarning  mijozlarga  yo’naltirilganligini  ta’minlaydi  va 

iste’molchilarning qoniqish darajasini oshiradi; 

Buyumlar interneti

 kompaniyalarni kerakli bo’lgan ma’lumotlarni shu zumdayor 

yig’ish, qayta ishlash va tahlil qilish imkoniyati bilan ta’minlaydi. Bu esa insoniy 

faktorning ko’zda tutilmagan nojo’ya ta’sirlaridan qutulishga yordam beradi; 

Virtual  va  to’ldirilgan  voqe’lik  texnologiyalari  hamda  robotlashtirish

  ishlab 

chiqarish modellarining tubdan o’zgarishiga juda katta ta’sir qila boshlaydi; 

3D-printerlar

  esa  ishlab  chiqaruvchilarni  iste’molchilarga  shu  qadar 

yaqinlashtiradiki, endi mahsulotlarni individual zakaz bo’yicha kichik partiyalarda 

ishlab chiqarish ham juda foydali bo’lib qoladi; 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

Kompaniya  va  tashkilotlarning  yangi  texnologiyalarni  o’zlashtirish  jarayoniga 

bog’liq ravishda, ishchi-xizmatchilarning malaka oshirishiga bo’lgan talablar ham 

keskin  o’zgaradi  va  hodimlarning  butun  umri  davomida  ta’lim  olishi  (

Life  Long 

Learning

) kerakligi zamona talabi bo’lib qoladi.