Toshkent moliya instituti "pensiya ishi" kafedrasi "ijtimoiy ta

4.1.
 
Ijtimoiy ta’minotni amalga oshirish shakllari, ularning guruhlanishi 
Ijtimoiy ta’minot - davlat ijtimoiy siyosatining namoyon bo‘lish shakli bo‘lib, aholining 
alohida  toifalarini  moddiy  ta’minlashga  qaratilgan,  rivojlanishning  muayyan  bosqichida  davlat 
tomonidan  ijtimoiy  ahamiyatli  deb  topilgan  holatlarda  ularning  ijtimoiy  holatini  jamiyatning 
boshqa  a’zolariga  nisbatan  tenglashtirishga  yo‘naltirilgan,  davlat  budjeti  va  boshqa  maxsus 
maqsadli jamg‘armalar hisobidan amalga oshiriladigan ijtimoiy-iqtisodiy tadbirlar tizimidir. 
Ushbu  ta’rifdan  kelib  chiqqan  holda,  mamlakatimizda  bugungi  kunda  ijtimoiy  ta’minot 
tizimiga quyidagilar kiradi: 

 
barcha turdagi pensiyalar; 

 
ijtimoiy nafaqalar; 

 
turli kompensatsion to‘lovlar; 

 
fuqarolarning alohida toifalariga tibbiy yordam va davolash xizmatlari; 

 
fuqarolarning alohida toifalariga imtiyozlar; 

 
uy-internatlarda keksa va mehnatga layoqatsiz fuqarolarga qarash va xizmat ko‘rsatish; 

 
nogironlarni ortopediya-protez buyumlar va harakatlanish vositalari bilan ta’minlash; 

 
bolalar uylari, internatlar va boshqa muassasalarda bolalarga qarash va ularni tarbiyalash; 

 
nogironlarni ishlab chiqarish va kasbiy reabilitatsiya qilish; 

 
aholiga sanatoriya-kurort xizmatlari ko‘rsatish; 

 
imtiyozli aholi qatlamlarini dori-darmonlar bilan ta’minlash; 

 
uyda ijtimoiy xizmat ko‘rsatish va boshqalar. 
Bu  xizmatlarning  ayrimlari  budjetdan  tashqari  Pensiya  jamg‘armasi  hisobidan 
moliyalashtirilsa  (masalan:  yoshga  doir,  boquvchisini  yo‘qotganlik  va  nogironlik  pensiyalari, 
bola tug‘ilganda beriladigan bir martalik nafaqa, dafn marosimlari uchun nafaqa kabi), ayrimlari 
(masalan:  qariyalar  va  nogironlar  uylarini  saqlash,  bepul  ortopediya-protezlash  vositalari  bilan 
ta’minlash, uyda ijtimoiy yordam ko‘rsatish kabi) davlat budjeti (respublika budjeti va mahalliy 

---

budjetlar)  hisobidan,  boshqa  birlari  (masalan,  aholiga  sanatoriya-kurort  xizmatlari  ko‘rsatish) 
kasaba uyushmalari hisobidan mablag‘ bilan ta’minlanadi.  
Xorijiy  davlatlarda  ijtimoiy  siyosatni  ishlab  chiqishda  xozirgi  zamon  siyosiy  jihatlarini 
inobatga olingan bo’lib, ijtimoiy dasturlarning ko’pqirrali ekanligi bilan xarakterlanadi, xususan, 
aholini  davlat  tomonidan  qo’llab-quvvatlash,  nogironlikni  muhofazalash,  tibbiyot  sug’urtasini 
rivojlantirish, bolalarni va alohida aholi  guruhlarini ijtimoiy ta’minot bilan qamrab olish  shular 
jumlasidandir
1
.  Ijtimoiy  siyosat  shuningdek  aholining  ijtimoiy  ta’minotida  ishtirok  etuvchi 
tomonlar o’rtasidagi konfliktlarni, muammoli vaziyatlarni xal qilishga qaratilgan bo’ladi. Bu esa 
ijtimoiy  ta’minot  masalalariga  ratsional  va  siyosiy  yondoshuvlarni  tartiblash,  siyosatni  tahlil 
qilish va baholashni talab etadi.