Toshkent moliya instituti "pensiya ishi" kafedrasi "ijtimoiy ta

 
TARQATMA MATERIALLAR 
 
1-jadval 
Pensiya tizimlarini tavsiflovchi mezonlar tarkibi
1
 
 
Tartibg
a solish 
sohasi 
Pensiyalarni 
tayinlash va 
to‘lash 
shartlari
 
Pensiya 
miqdorini 
hisoblash 
tartibi
 
Moliyaviy 
jihatdan 
ta’minlanishi
 
Pensiya 
tizimlarini 
shakllantirish 
uchun 
sharoitlar va 
uning qiymati
 
Boshqaruv 
organlari
 
Mez
onlar
 turla
ri
 
 
-
 
pensiya 
yoshi, 
sh.j. 
ayollar 
va 
erkaklar 
uchun.  
-
 
sug‘urta 
staji, 
sh.j. 
ayollar 
va 
erkaklar 
uchun. 
-
 
ishlovchi 
pensionerlarg
a  pensiyalarni 
to‘lash tartibi 
-
 
muddatidan 
oldin 
pensiyaga 
chiqish tartibi 
 
-
 
pensiya 
ta’minotining 
kafolatlangan 
me’yorlari 
(pensiyalarnin
g 
eng 
kam 
miqdori,  sh.j. 
sug‘urtaviy  va 
ijtimoiy 
pensiyalar 
bo‘yicha) 
-
 
o‘rtacha 
pensiya 
miqdorining 
o‘rtacha 
ish 
haqi miqdoriga 
nisbati 
-
 
ish 
haqi 
miqdorini 
hozirgi 
kun 
darajasiga 
renlashtirish 
tartiblari 
-
 
pensiyani 
hisoblash 
va 
sug‘urta 
badallarini 
undirishda 
qabul 
qilinadigan  ish 
haqining 
yuqori darajasi 
 
-
 
asosiy  ijtimoiy 
subyektlarning 
(ish  beruvchilar, 
ishlovchilar, 
davlat) 
pensiya 
tizimini 
moliyaviy 
jihatdan 
ta’minlash 
bo‘yicha 
majburiyatlari 
-
 
ijtimoiy 
pensiyalarga 
xarajatlar miqyosi 
-
 
taqsimlanadigan
, 
jamg‘arib 
boriladigan 
va 
aralash 
pensiya 
tizimlarida 
moliyaviy 
ta’minot 
manbalarining 
tarkibi va tuzilishi 
-
 
o‘rta  va  uzoq 
istiqbolda  pensiya 
tizimi  xarajatlari-
ning 
YaIMdagi 
ulushi 
 
-
 
mamlakatnin
g  iqtisodiy  va 
demografik 
rivojlanish 
istiqbollariga 
bog‘liq 
ravishda 
pensiya 
tizimlarini 
shakllantirish 
bosqichlari 
-
 
pensiya 
sug‘urtasi 
to‘lovchilar 
bilan 
pensionerlar 
sonining 
nisbati 
-
 
moliyaviy 
institutlarni 
yaratish 
bosqichlari 
-
 
sug‘urta 
rezervlarini 
shakllantirish 
darajasi 
 
-
 
boshqaruv 
organlarinin
g tuzilishi  
-
 
ijroiya 
organlarinin
g tarkibi 
-
 
nazorat 
qiluvchi 
organlarning 
tarkibi 
va 
vakolatlari 
 
                                           
1
 Борисенко Н.Ю. Пенсионное обеспечение. Учебник. М.: Дашков и К*. 2009. 32-betdan tarjima. 

---

 
 
 
1-rasm. Milliy pensiya tizimlarining mazmuni va tashkil etishning
 
asosiy tamoyillari
 
 
2-rasm. Milliy pensiya tizimlari bajarishi lozim bo‘lgan majburiyatlar
 
 
7-MAVZU: DAVLAT PENSIYALARINING TURLARI, ULARNI TAYINLASH, 
HISOBLASH VA TO’LASH TARTIBI  
Milliy pensiya tizimlari
 
mamlakat fuqarolarini ma’lum yoshga etganda, nogironlikda, 
boquvchisini yo’qotganda moddiy jihatdan ta’minlash bilan bog’liq 
bo’lgan huquqiy, moliyaviy, tashkiliy munosabatlar, shuningdek, maxsus 
ixtisoslashgan tashkiliy tuzilmalar yig’indisi 
tashkil etishning asosiy tamoyillari 
aholini maksimal darajada pensiya tizimiga qamrab olish 
qarilikda yoki nogironlikda yo’qotayotgan daromadini mablag’ bilan 
ta’minlash 
pensiya yukini pensiya tizimi subyektlari o’rtasida adolatli 
taqsimlash 
yetarli mehnat stajiga ega bo’lmagan fuqaro toifalari, boquvchisini 
yo’qotgan fuqarolarnikambag’allikdanijtimoiyhimoya qilish
 
inflyatsiya,ish haqlarining oshishi va hayot sifatining ko’tarilishi 
kabi omillarni hisobga olgan holda pensiyalarni indeksatsiya qilish 

---

 
Mavzuni o’zlashtirish yuzasidan topshiriqlar: 
 
1-topshiriq: 
Ushbu mavzuni o’rganish asosida quyidagi topshiriqni bajaring: 
 
№ 
Topshiriqning mazmuni 
Bajarish 
shakli 
Bajaruvchilar, 
guruh 
jurnalidagi 
tartib raqami 
bo’yicha 
Topshirish 
muddati 
1. 
Davlat pensiyalarining turlari 
amaliy ish, 
qog’oz va 
elektron  
1-, 6-, 11-, 16-, 
21-raqamdagi 
talabalar 
mavzu 
o’tilgandan 
keyin 
2. 
Davlat pensiyalarini tayinlash tartibi 
amaliy ish, 
qog’oz va 
elektron  
2-, 7-, 12-, 17-, 
22-raqamdagi 
talabalar 
mavzu 
o’tilgandan 
keyin 
3.
 
Davlat pensiyalarinihisoblash tartibi
 
amaliy ish, 
qog’oz va 
elektron  
3-, 8-, 13-, 18-, 
23-raqamdagi 
talabalar 
mavzu 
o’tilgandan 
keyin 
4.
 
Davlat pensiyalarini to’lash tartibi
 
amaliy ish, 
qog’oz va 
elektron 
4-, 9-, 14-, 19-, 
24-raqamdagi 
talabalar 
mavzu 
o’tilgandan 
keyin 
5
 
Davlat pensiyalarini tayinlash, hisoblash 
va to’lash bo’yicha nazorat
 
taqdimot, 
qog’oz va 
elektron 
5-, 10-, 15-, 20-, 
25-raqamdagi 
talabalar 
mavzu 
o’tilgandan 
keyin 
 
 
2-topshiriq: 
Vazirlar  Mahkamasining  2011  yil  8  sentyabrdagi  252-son  qaroriga
 
1-ilova 
bilan  tasdiqlangan    “Davlat  pensiyalarini  tayinlash  va  to’lash  tartibi  to’g’risidagi  Nizom”ning 
tarqatma materialda keltirilgan bo’limlarini o’rganib chiqing. 

---

 
TARQATMA MATERIALLAR 
 
 
1-rasm. Jamg‘arma mablag‘larining sarflanishi
 
Jamg’arma mablag’larining 
sarflanishi
 
ishlamaydigan 
fuqarolarga:
 
ishlaydigan 
fuqarolarga:
 
-
 
davlat  pensiyalarining  barcha 
turlari; 
-
 
dafn 
marosimi 
uchun 
nafaqalar; 
-
 
davlat  pensiya  ta’minotiga 
huquqi  bo’lmagan  keksa  va 
mehnatga  layoqatsiz  fuqarolarga 
nafaqalar; 
-
 
Jamg’arma 
mablag’laridan 
moliyalashtiriladigan 
kompensatsiya  to’lovlari  va 
boshqa to’lovlar 
 
-
 
davlat  pensiyalarining  barcha 
turlari; 
-
 
dafn 
marosimi 
uchun 
nafaqalar; 
-
 
16  yoshgacha  bo’lgan  nogiron 
bolaning  ota-onalaridan  biriga 
(vasiyga,  homiyga)  bir  oyda 
qo’shimcha  dam  olish  kuni 
uchun to’lovlar; 
-
 
Jamg’arma 
mablag’laridan 
moliyalashtiriladigan 
kompensatsiya  to’lovlari  va 
boshqa to’lovlar 

---

 
 
 
2-rasm. Pensiya jamg‘armasi tomonidan pensiyalar va nafaqalarni to‘lash tartibi
 
Jamg’armaning 
hududiy 
bo’linmalari
 
Jamg’armaning 
 
ijro etuvchi 
apparati
 
G’aznachilikning 
bo’linmalari
 
Jamg’armaning tuman 
(shahar) bo’limlari
 
aloqa tashkilotlari va 
banklarning hisob 
raqamlariga 
Korxona va 
tashkilotlarning 
hisobraqamlariga 
pensiyalar, ijtimoiy 
nafaqalar, kompen-
satsiya va boshqa 
to’lovlar uchun 
mablag’lar 
tashkilotlarning buyurtmanomalari bo’yicha 
ishlaydigan pensionerlarga pensiyalar, dafn 
marosimi uchun nafaqalar, 16 yoshgacha 
bo’lgan nogiron bolalarning ota-onalaridan 
biriga to’lovlar va boshqa to’lovlar uchun 
mablag’lar 
shaxsiy g’azna 
hisobraqamlari 
buyurtmanoma 
Oyning 15-
kunigacha – 
50 фоиз 
Oyning 27- 
kunigacha – 
qolgan
 
summa 
 

---

 
 
3-rasm. Mehnatda mayiblanish va kasb kasalligi oqibatida tayinlangan boquvchisini 
yo‘qotganlik va nogironlik pensiyalarini to‘lashga xarajatlarni qoplash tartibi
 
 
Pensiya 
jamg’armasining 
tuman (shahar) 
bo’limi
 
 
korxona yoki 
tashkilot
 
Pensiya
 
jamg’armasi
 
Davlat soliq 
 
xizmati organi
 
Regress 
talabnoma 
 
xarajatlarni 
qoplovchi to’lov 
pensiyalarini to’lash 
xarajatlari bo’yicha 
qarzdorlik to’g’risidagi 
ma’lumotlar 
regress da’vo 
arizalari 

---

 
4-rasm. Ishsiz maqomiga ega bo‘lgan shaxslarga muddatidan oldin tayinlangan yoshga 
doir pensiyalar to‘lashga xarajatlarning qoplanishi
 
 
 
 
 
Mehnat va aholini ijtimoiy 
muhofaza qilish vazirligi
 
Pensiya 
jamg’armasining 
tuman (shahar) 
bo’limi
 
 
Mehnat va aholini ijtimoiy 
muhofaza qilish hududiy 
Bosh boshqarmasi 
Pensiya
 
jamg’armasi
 
Bandlikka 
ko’maklashish va 
aholini ijtimoiy 
muhofaza qilish 
tuman (shahar) 
markazi 
Davlat soliq
 
xizmati organi
 
pensiyalar tayinlangan 
shaxslarning ro’yxati, 
xarajatlar 
Xarajatlarni qoplash 
uchun mablag’lar 
xarajatlarni to’lash 
bo’yicha qarzdorlik 
to’g’risidagi 
ma’lumotlar 
regress da’vo  
arizalari 

---

 
8-MAVZU: IJTIMOIY TA’MINOT TIZIMI BO’YICHA TO’LANADIGAN 
NAFAQALAR VA KOMPENSATSION TO’LOVLAR  
 
Davlat ijtimoiy sug’urtasi bo’yicha nafaqalar tayinlash va to’lash tartibi to’g’risida 
NIZOM 
Mazkur Nizom O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 28 fevraldagi 
71-son  «Vaqtinchalik  mehnatga  layoqatsizlik  bo’yicha  nafaqalar  to’lash  chegarasini 
takomillashtirish  to’g’risida»gi 
qarori 
ijrosini  ta’minlash  maqsadida  hamda  O’zbekiston 
Respublikasining  Mehnat 
kodeksi
,  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2001  yil  13 
fevraldagi PF-2810-son 
Farmoni
, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1994 yil 11 
maydagi 
249-son
,  1997  yil  20  martdagi 
153-son
,  1997  yil  6  iyundagi 
286-son
,  2000  yil  15 
noyabrdagi 
444-son
, 2000 yil 23 dekabrdagi 
498-son
, 2001 yil 13 fevraldagi 
75-son
, 2001  yil 6 
apreldagi 
162-son
,  2001  yil  24  avgustdagi
351-son 
qarorlariga  muvofiq  ishlab  chiqilgan  bo’lib, 
davlat ijtimoiy sug’urtasi bo’yicha nafaqalarni tayinlash va to’lash tartibini belgilab beradi.