Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod

 

 

 

                                           

28

  Occasional  paper  126.  The  Adoption  of  Indirect  Instruments  of  Monetary  Policy.  IMF,  Washington  DC,  June 

1995. – Р. 19.  

---

28 

 

II-BOB.  O'zbekiston  Respublikasi  Markaziy  bankning  pul-kredit 

siyosatini samarali tashkil etishning amaldagi holati tahlili 

2.1.  Markaziy  bank  diskont  siyosatining  tijorat  banklarida  pul-kredit 

faoliyatiga ta'siri 

 

Markaziy  bankning  diskont  siyosatida  qayta  moliyalash  stavkasi 

instrumentidan  pul  bozoridagi  foiz  stavkalarini  boshqarishda  hamda  iqtisodiy 

o'sish  jarayonlarini  rag'batlantirish  maqsadida  keng  foydalaniladi.  Shuningdek, 

Markaziy  bank  tomonidan  pul-kredit  siyosatining  asosiy  va  zamonaviy 

vositalaridan  biri  bo'lgan  qayta  moliyalashstavkasidan  kreditga  bo'lgan  talabni 

boshqarish  va  muomaladagi  pul  massasi  hajmini  tartibga  solish  orqali 

narxlaro'sishini jilovlash va pasaytirish maqsadida foydalanildi. 

Inflyatsiya  darajasi,  pul  massasi  hajmining  va  boshqa  makroiqtisodiy 

ko'rsatkichlarning  belgilangan  maqsadli  parametrlaridan  kelib  chiqib  Markaziy 

bankning  qayta  moliyalash  stavkasi  2014 yilda  yillik  12 foiz  miqdorida  saqlab 

qolindi. 

Qayta moliyalash stavkasining ushbu darajada ushlab turilishi pul bozorida 

moliyaviy  resurslarga  bo'lgan  talab  va  taklifning  muvozanatini  saqlashga,  real 

sektor  korxonalarining  investitsion  imkoniyatini  oshirishga,  iqtisodiyotni 

kreditlash hajmini yanada kengaytirish va ayni paytda tijorat banklarining resurs 

bazasining barqarorligini ta'minlashga xizmat qilmoqda. 

Respublikadagi barqaror makroiqtisodiy holat va yuritilayotgan qat'iy pul-

kredit  siyosati  pul  va  moliya  bozorlaridagi  foiz  stavkalari,  jumladan  tijorat 

banklarining  kreditlari  va  depozitlari  bo'yicha  foiz  stavkalari  dinamikasida  o'z 

aksini  topmoqdi.  Xususan,  2014  yilda  pul  bozoridagi  foiz  stavkalarini  qayta 

moliyalash  stavkasiga  yaqinlashtirish  borasida  amalga  oshirilgan  chora-tadbirlar 

natijasida banklararo pul bozoridagi operatsiyalar bo'yicha o'rtacha tortilgan foiz 

stavkasi yil boshidan buyon 0,3 foiz bandga o'sib, dekabr oyida 11,0 foizni tashkil 

etdi. 

---

29 

 

Aholi real daromadlarining o'sishi, bank tizimiga bo'lgan ishonchning ortib 

borishi  hamda  iqtisodiyotdagi  inflyatsion  kutilmalarning  pasayishi  kabi  omillar 

ta'sirida, 2014 yil davomida jismoniy shaxslarning tijorat banklaridagi depozitlari 

bo'yicha o'rtacha tortilgan foiz stavkasi yil boshidagi 9,6 foizdan dekabr oyining 

oxirida  6,4 foizgacha,  yuridik  shaxslarning  jamg'arma  va  muddatli  depozitlar 

bo'yicha stavka esa 6,8 foizdan 6,0 foizgacha pasaydi.  

1-rasm.