Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod

22
II BOB. O’ZBEKISTONDA SUG’URTA BOZORINING AMALDAGI 
HOLATINI TAHLILI
 
2.1
 
O’zbekistonda mavjud sug’urta bozorlari va turlarini umumiy 
holatining tahlili. 
 
So’ngi yillar a yurtimiz sug’urta bozorlari a sizilarli o’zgarishlar yuz 
bermoqda birgina misol qilib sug’urta mukofotlarini olaylik. Demak sug’uta 
mukofotlarini yig’ish bo’yicha yurtimiz a 2007 yi a 73.5 mlr so’m sug’urta
mukofoti yig’ilgan bo’lib bu ko’ratkich 2008 yil a 88.0 mlr o’m 2009 yil a 
146.1 mlr so’m 2010 yil a 221.8 mlr so’m va 2012 yilga kelib 285.9 mlr
so’m sug’urta mukofotlari sug’urta kompaniyalarimiz tomoni an yig’ilgan (1-
rasm). 
 
1-
rasm 
Sug’urta mukofotlarining dinamikasi
6

(mlrd.so’mda)
6
Обзор рынка Узбекистана: итоги 2012г. “Saipo” Тошкент-2013 

---

23
Shu o’rin a sug’urta mukufotlari tushunchasiga qisqacha to’xtalib o’tsak. 
Sug’urta mukofoti: sug’urtalanuvchilar to'lovlari/badallari uchun o'rnatiladigan 
tarifga asos bo'ladigan sug’urta summasining miqdor birligidagi qismi, 
boshqacha aytganda sug’urtalanuvchi sug’urta shartnomasida belgilangan 
tartibda va muddatda sug’urtalovchiga to’lashi shart bo’lgan sug’urta uchun 
to’lov, sug’urta badali. U sug’urta summasining miq ori, tarifi, sug’urta
muddati va boshqa omillarga bog’liq.
Albatta sug’ura mujofotlari sug’urta kompaniyarining asosiy daromad 
manbai hisoblana i. So’nggi yillarda sug’urta mukofotlarining umumiy hajmi 
ortib borayotgan bo’lsa a bu ko’rsatkichlar asosan Toshkent shahrining 
hissasiga to’g’ri kelmoqda. Bu esa hali bu borada viloyatlarimizda muommolar 
yetarliligini ko’ratib bera i. Etiborimizni 1-jadvalga qaratsak, ushbu holat 
yaqqol ko’zga tashlana i. Demak 2007 yida jami sug’urta mukofotlarining 
68,56% Toshkent shahrining hissaga to’g’ri kelmoqda bu esa 50.39 mlr so’m 
deganidir. 2008 yilda 65.51% ya’ni 57.28 mlr so’m, 2009 yilda 57.75% ya’ni 
84.37 mlr so’m, 2010 yida 59.78% ya’ni 105.07 mlr so’m, va 2011 yilda esa 
61.0% ya’ni 141.2 mlr so’m sug’urta mukofotlari Toshkent shahrida 
yig’ilgan. Keyingi o’rinlar a Toshkent viloyati, Farg’ona, Samarqan , An i on 
viloyatlarini tilga olish mumkin. Ushbu viloyatlarga sug’urata mukofotlarining 
o’rtacha 4,7% to’g’ri kelmoq a. Ya’ni 2011 yida Toshkent viloyati 6.1% 
Farg’ona viloyati 4.7%, Samarqand viloyati 4.1% Andijon viloyatiga esa 4% 
su’gurta mukofotlari to’g’ri kelmoq a.
So’nggi o’rinlar a Qoraqalpog’iston Republikasi, Sir ayo va Jizzax 
viloyatlarini tilga olish mumkin ushbu viloyatlar hissasiga o’rtacha 1.06% 
sug’urta mukofatlari to’g’ri kelmoq a. Jizzah viloyatining so’nggi yillar agi 
ko’rsatkichlariga etibor qaratsak, 2007 yil a viloyat a 0.68 mlr so’mlik 
su’gurta mukofotlari yig’ilgan bo’lib bu Respublika bo’yicha amining 0.93% 
gagina to’g’ri kela i. 2008 yil a 1.00 mlr so’m jamining esa 1.14 %, 2009 
yil a 2.03 mlr so’m, amining esa 1.39% 2010 yil a 1.57 mlr so’m amining 

---

24
esa 0.90% va 2011 yil a esa 2.66 mlr so’m amining esa 1.2%ga to’g’riga 
kelmoqda. 

So’ngi yillar a sug’urta mukofotlariga mos ravishda sug’urta to’lovlari 

ham ortib bormoq a. Shu o’rin a en i qisqacha sug’urta to’lovlari hususi a,