Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod

2.2. Davlat byudjetida to’g’ri soliqlarning ulushi va uning tahlili 

 

Iqtisodiyotda tub tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirish, modernizatsiyalash 

va 

diversifikatsiyalash 

sharoitida 

to’g’ri  soliqlarning  mohiyati,  soliq 

munosabatlaridagi 

ahamiyati, 

soliq 

tizimida 

va 

davlat 

byudjetining 

daromadlaridagi salmog’ini nazariy va amaliy ma’lumotlarga tayangan holda tahlil 

etish va o’rganish bugungi kun talabi hisoblanadi. 

Yuqorida ta’kidlaganimizdek to’g’ri soliqlar tarkibiga daromaddan va mulk 

va  yer    egaligidan    hamda  resusrlardan  foydalanganlik  uchun  soliqlar  kiradi.  Bu 

soliqlardan daromadlar byudjet daromadlari tarkibida  alohida o’rin tutadi. Aniqroq 

ma’lumotlarga ega bo’lish uchun  bevosita soliqlarni daromdidan undiriladigan va 

mulk va resusrlardan undiriladigan soliqlarga bo’lib tahlil qilamiz(10-rasm). 

Bu rasmdan  to’g’ri soliqlarni davlat byudjeti va to’g’ri soliqlar tarkibidagi 

ulushini ko’rish mumkin, ya’ni jismoniy shaxslardan daromad solig’i jami byudjet 

tarkibida 11 foizni tashkil etgan bo’lsa, to’g’ri soliqlardagi ulushi esa 51,6 foizni, 

yuridik shaxslarning foyda solig’i esa mos ravishda 4,9 va 16,7 foizni,  savdo va 

---

34 

 

umumiy  ovqatlanish  korxonalari  tmomnidan  to’lanadigan  soliq  byudjetning    3,3 

foizini  va  to’g’ri  soliqlarning  12,7  foizini,    kichik  korxona  va  mikrofirmalar 

tomonidan  to’lanadigan  yagona  soliq  to’lovi    3  va  11,7    foizni,  tadbirkorlik 

faoliyati bilan shug’ullanuvich yuridik va jismoniy shaxslardan qat’iy belgilangan 

soliq    1,7    va  6,4  foizlarni  foizni,  obodonlashtirish  va  ijtimoiy  infratuzilmani 

rivojlantirish solig’i esa 2,5  va 9,9 foizlarni tashkil etmoqda.