Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Axborot assimetriyasi va ijtimoiy siyosat

Biz ikki turdagi axborot assimetriyasini ko‘rib chiqdik: axloqiy xavf va zararli tanlov. Biz odamlami tekhirish va signal berish muammolarida qay tarzda o‘zini tutushini ko‘rib chiqdik. Endi, assimetrik ma’lumotni o‘rganish bizga ijtimoiy siyosatni olib borishda qanday yordam berishini ko‘rib chiqaylik.

162

Bozoming yutuq sari borishi va muvaffaqiyatsizlikka erishishi orasidagi keskinliklar mikroiqtisodiyotning asosiy mavzusidir. 7- bo‘limda aytib o‘tilganidek, talab va taklifning tenglik nuqtasi samaradorligi uning jamiyat olishi mumkin boigan bozordagi jami ortiqlikni (taklifning talabdan ortishi) ko‘paytirib beradi. Adam Smitning ko‘rinmas qoii to‘liq o‘z ishini qilayotganday ko‘rinadi. Bu xulosa, tashqi ta’sir (10 bo‘lim) ijtimoiy xomashyolar (11 bo‘lim), nomukammal bozor raqobatdoshligi (15-17 bo‘limlar) va qashshoqlik (20 bo‘lim) kabi vaziyatlammg ta’sirini o‘rganib chiqilganidan so‘ng yo‘qqa chiqarildi. Bu kabi hodisalar, hukumatni ba’zida bozoming ahvolini yaxshilay olishini ko‘rsatadi.

Assimetrik ma’lumotni o‘rganib chiqish, bizga bozordagi hodisalardan ogoh bo‘lishga yangi sabab beradi. Ba’zi odamlaming boshqalarga nisbatan bozor haqida ko‘proq bilishi, tovar aylanishini yomonlashtirishi mumkin. Masalan, sifati yaxshi bo‘Igan haydalgan mashina sotuvchilari, xaridorlaming yomon mol olib qo‘yish qo‘rquvidan mashinasini sotishi qiyin bo‘ladi. Yoki, Sug‘urta kompaniyalarimng qattiq kasal bo‘lmaganlar va jiddiy kasalligi bor odamlar bilan birga ishlashi sababli, jiddiy kasal bo‘lmagan odamlarga past narxdagi sog‘liq sug‘urtasini olish muammo bo‘ladi.

Ya’na, ba’zi vaziyatlarda assimetrik ma’lumot hukumatni aralashishiga ham olib keladi va 3 ta faktlar bu muammoni yanada chigallashtiradi. Birinchisi, yuqorida aytib o‘tilganiday shaxsiy sektoming assimetrik ma’lumotni o‘zmmg shaxsiy tekhirish va signal berish yo‘llari bilan hal etishi mumkin. Ikkmchisi, hukumat kamdan- kam holatlarda shaxsiy guruhlardan ko‘proq ma’lumotga ega bo‘ladi. Shuning uchun ham assimetrik muammo paydo bo‘lganida siyosatchilar natijaning noaniqligi sababli bozomi ahvolini yaxshilashda qiynalishadi. Uchinchidan esa, hukumatning o‘zi nomukammal institutdir, bu haqida esa kelgusi mavzularda aytib o‘tiladi.