Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Chekishga bo‘lgan talab miqdorini kamavtirishning ikki yo‘li

Jamiyatdagi siyosatchilar insonlar chekishmmg hajmini kamaytirishga ko‘p harakat qilishadi. Ushbu maqsadga erishishning ikkita yo‘li bor.

B
4 Rasm
irinchisi, sigareta va tamaki mahsulotlariga bo‘lgan talab egri chizig‘ini o‘zgartirish kerak. Ya’ni istalgan turdagi sigaretalar haqida ommaviy axborot vositalaridan, televideniyedan chekishni taqiqlaydigan ko‘rsatuvlami qo‘yish, sigareta qutilariga yozish kerak. Agar bu muvaffaqiyatli bo‘lsa, sigaretalarga bo‘lgan talab egri chizig‘i 4 rasm (a) qismdagidek chapga siljiydi.

Agar sigaret qutisidagi ogohiantirish chekuvciiilami kamroq chekishga ishontirsa, talab egri chizig‘i chapga siljiydi. (a) qismda talab egri chizig‘i Dldan D2ga siljiydi. Bir paketi 2$ bo‘lsa, talab miqdori kuniga 20ta sigaretdan !0ta sigaretga tushadi. Natijada o‘^arish A nuqtadan В nuqtaga tushadi. Agar sigaret narxiga sotiq oshsa, talab egri chizig'i o‘2garmaydi. Bunda talab egri chizig'ida turli nuqtalarda o‘zgarishlami ko‘nshumz mumkin. (b) qismda narx 2$dan 4$ga oshganda talab miqdori kuniga 2Ota sigaretdan 12taga pasayadi. Natijada o‘2garish A nuqtadan С nuqtaga ko‘chadi.

Talab egri cfaizig*ldagi Talab egri chizig*idagi

Muqobil yo‘llardan biri siyosatchilar sigaretalar narxini oshirishi kerak. Agar hukumat sigaret ishlab chiqarishga katta soliq joriy qilsa, masalan, soliqlar hisobiga sigaretalar narxini oshirish kerak. Yuqori darajadagi narx chekuvchilami ular chekadigan sigaretalar miqdorini kamaytirishga undaydi. Shu sababdan, bu talabni oshirmaydi. Buning o‘miga 4-jadvaldagi (b) qismdagi kabi miqdomi kamaytiradi.

Narxni qanchaga o‘zgartirsak, chekish hajmi kamayadi va qanchaga? Iqtisodchilar sigareta narxida qancha o‘zgarish bo‘lishi kerakligi yuzasidan izlanish olib bordilar. Ular aniqlashdiki, narxning

10 %ga oshishi talab hajmini 4 %ga qisqartiradi. 0‘smirlar sigareta narxiga ta’sirchan bo‘lishadi. Narxning 10 %ga ortishi o‘smirlar orasidagi chekishni 12 %ga kamaytiradi.

Xuddi shunday savol - sigaretalaming narxini oshishi marixuana kabi taqiqlangan dorilarga bo‘lgan talabga qanday ta’sir qiladi. Sigareta va marixuana bir-birini to‘ldiruvchi tovarlar hisoblanib, sigaretaning narxini oshishi marixuananing iste’molini oshiradi. Ko‘pchilik ekspertlar sigaret narxini pasayishi tamaki va marixuanani paydo bo‘lishiga olib kelishadi deb hisoblaydilar.

3. 
   Taklif
   

Biz endi bozoming ikkinchi tomonidan tahlilni davom ettiramiz. Yana bir marta fikringizni jamlang, keling muzqaymoq bozori haqida o‘ylab ko‘ramiz.