Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

4. Bozor munosabatlariga o‟tish jarayonida vujudga kelgan yangi tipdagi 

korxona, firmalarning mohiyati va mazmuni 

Korxona  -  bu  har  qanday  iqtisodiy  tizimda  asosiy  va  birlamchi  bo‘g‘in 

bo‘lib  hisoblanadi.  Korxona  to‘g‘risidagi  qonunda  korxona  yuridik  shaxs 

huquqlariga ega bo‘lgan xo‘jalik sub'ekti bo‘lib, o‘ziga tegishli yoki to‘liq xo‘jalik 

hisobidagi  mulkdan    foydalanish  asosida  mahsulot  ishlab  chiqaradi,  sotadi  yoki 

almashadi, ishlar bajaradi, xizmatlar ko‘rsatadi, deb ta'kidlangan. 

Ular  o‘z  faoliyatlarini  amaldagi  qonunchilikka  muvofiq  ravishda  o‘zaro 

raqobat  va  mulkchilikning  barcha  shakllari  va  ularning  teng  huquqliligi 

sharoitlarida amalga oshiradi. 

Har  bir  ayrim  korxona  yuqori  boshqaruv  organlari  tomonidangina  emas, 

---

43 

 

balki korxonaning o‘zidagi boshqaruvchi kichik tizim tomonidan ham boshqariladi. 

Korxonalar  yakkaxokimlik  tamoyili  asosida  va  ayni  zamonda  ularning  operativ-

xo‘jalik jihatdan mustaqil ish ko‘rishi va tashabbus ko‘rsatishi asosida boshqariladi. 

Shu sababli: 

Korxona  boshqaruv  tizimida  shunchalik  ijrochi  sifatidagina  emas,  balki 

boshqaruvchi tizimning ishtirokchisi sifatida maydonga  chiqadi. 

Korxonaga  davlat  vakili  hisoblangan  direktor  (boshliq,  boshqaruvchi) 

rahbarlik qiladi. 

Firma - bu korxonadan farqli o‘laroq, ishlab chiqarish va noishlab chiqarish 

sohalarida  turli-tuman  tadbirkorlik  faoliyatini  bildiradi.  Bunday  nomni  sanoat 

korxonasi, davolash muassasasi uchun ham, qurilish tresti va vositachilik tashkiloti  

uchun  ham,  savdo  va  konsullik  faoliyati  uchun  ham,  xodimlar  tayyorlash  va 

malakasini oshirish, sayyohlik va boshqa tashkilotlar uchun ham nisbatan ishlatish 

mumkin. 

Bozor  munosabatlariga  o‘tish  jarayonida  butunlay  yangi  tipdagi  firmalar 

vujudga keladi.  

Firmalar turlari: